مبارزه با آفات از طریق مدیریت تلفیقی
اصول اولیه مبارزه با آفات مدیریت تلفیقی آفات Ipm از سالهای بسیار دور قبل از اینکه به این نام شناخته شود بکار می رفته است . در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم که سموم شیمیایی قوی هنوز به بازار مصرف عرضه نشده بود.
کارشناسان حفظ نباتات جهت مبارزه با آفات عمدتاً به مجموعه راهکارهایی متکی بودند. که اساس آنها را شناخت دوره زندگی آفت و عملیات زراعی تشکیل میداد برخی از این راهکارها در حقیقت پیشگامان نظام نوین IPM هستند. مفهوم مبارزه با آفات به مجموعه ای از اقدامات جهت پیشگیری، کاهش و یا به تاخیر انداختن آثار آفات بر محصولات کشاورزی اطلاق میشد.
اما با ورود حشره کشهای شیمیایی مصنوعی در اوایل دهه ۱۹۴۰ کارشناسان حفظ نباتات از مطالعه بیولوژی آفات فاصله گرفتند و بیشتر به روشهای شیمیای تکیه کردند.
اصلاح مبارزه تلفیقی بطور مشخص برای اولین بار در مقاله میشلبارخر وبیکن مطح شد. اما ارتقای مبارزه تلفیقی به نگرش جدیدی در حشره شناسی اقتصادی مرهون مجموعه مقالاتی است که اولین بار آنها را اسمیت و آلن منشر کردند.
مدیریت تلقیقی آفات عبارت است از بررسی تمامی روشهای موجود در جهت مبارزه با آفات و تلفیق اقدامات مناسب به منظور جلوگیری از رشد جمعیت آفات نگه داشتن میزان مصرف سموم شیمیایی در حدی که توجیه اقتصادی داشته باشد. خطرات آن روی سلامتی انسان و محیط زیست به حداقل خود برسد.
چهار اصل اساسی کاربردی در IPM
- حفظ سلامت محصول در طول دوره رشد.
- حفظ دشمنان طبیعی آفات.
- نظارت مستمر مزرعه.
- ماهارت کشاورز در مدیریت مزرعه.
ماهیت آموزش IPM در طول فصل زراعی ، نیازمند عوامل مختلف علمی و اجتماعی زیر است:
- در هر مرحله از گیاه زراعی آفات خاصی داشته و لذا آموزش باید در طول فصل و برای مراحل مختلف رشد محصول انجام گردد.
- ضرورت مشاهده و پایش کامل ، تغییرات جهت مبارزه با آفات و شیوع بیماریها ، جبران خسارت توسط گیاه ورشد محصول در طول فصل زراعی.
- نتایج حاصل از تصمیمات مدیریتی که در یک مرحله از رشد محصول، صرفاً در مرحله بعدی رشد و اغلب در زمان برداشت قابل مشاهده است.
- معمولاً کشاورزان ارتباطی با محققان و متخصصان اجتماعی واقتصادی ندارند ولذت آنها اکثر مشکلات خود را بدون کمک افراد متخصص برطرف میکنند.
۷ برنامه مدیریت تلفیقی آفات
۱- شناخت بیولوژی گیاه و منبع خصوصاً در رابطه با اینکه چگونه تحت تاثیر اکوسیستم اطراف قرار میگیرد نوع چرخه زندگی گیاه ، اینکه گیاه یکساله ، دوساله یا چند ساله است همچنین چه عاملی آغاز رسد گیاه را در ابتدای فصل موجب درچهداری، رطوبت، متوپریود، یا تلفیقی از آنها اینکه چه درجه حرارتی در صد رطوبتی باعث از بین رفتن گیاه و یا رشد آن را دچار وقفه میکند. تولید گل ومیوه یا دانه را در برداشته باشد.
کدام عامل جهت تحریک گلدهی و تولید دانه ضروری میباشد. واکنش گیاهان زراعی دربرابر استرس های نظیر خشکی، کمبودهای غذایی و دما از عوامل تعیین کننده محسوب میشود. میزان رشد گیاه منبع تحت شرایط مختلف محیط زیستی و سیکل رشد فصلی آن از دیگر عوامل تعیین کننده میباشد.
تشخیص آفات کلیدی
۲- تشخیص آفات کلیدی آگاهی از زیست شناسی و تشخیص نوع خسارات وارده از آنها و اعمال بررسی اولیه در خصوص اهمیت اقتصادی آفات مزبور باعث اجرای دقیق برنامه مدیریت تلفیقی آفات میشود. مبارزه با آفات کلید کدامند آفاتی هستند که سیستمهای مدیریت تلفیقی در مورد آنها تدوین میشود.
بطور معمول در منبعی با سیستم تحت مدیریت ، صرفاٌ یک یا دو حشره زیان آور از گونه های کلیدی بوده و خسارت ناشی از سایر گونه های زیان بخش ممکن است بصورت پراکنده باشد آکوسیستمهای تحت مدیریت، آفات کلیدی همواره پر جمعیت ترین گونه ها نمی باشند آنهایی هستند که اغلب بیشترین خسارات اقتصادی را موجب میگردند.
۳- شناسایی و ملحوظ داشتن سریعتر عوامل اصلی محیط زیستی که در روی آفات بالفعل و بالقوه اکوسیستم تاثیر دارند. عوامل محدود کننده شامل دشمنان طبیعی آفات بوده و غالباً فشارهای سنگینی را بر جمعیت مبارزه با آفات با افزایش انبوهی آنها وارد میسازند. دسترسی آفات به منابع غذایی مناسب اغلب روی جمعیت آن تاثیر دارد.
۴- زیان بخشی یک آفت را میتوان با کاهش سطح تعادل آن بطور دائم کاهش داد معمول سازی و استقرار دشمنان طبیعی جدید در اکوسیستم ، و تغییر دائمی محیط زیست فیزیکی آفت نظیر حذف محلهای استقرار و امحاء پناهگاههای باعث کاهش توانایی تولید مثل و زنده آن را میتوان باشد. از قبیل روشهای دائمی کنترل، از موثرترین و در دارز مدت با صرفه ترین تاکتیکهای مدیریت جمعیت آفات تلقی میشود.
۵- برنامه ریزی باید به گونه ای صورت گیرد که انعطاف پذیریی لازم برای انجام تغییرات وجود داشته باشد.
۶- پیشی گرفتن از حوادث پیش بینی نشد. رعایت احتیاط و آگاهی از پیچیدگی هیا اکوسیستم منبع و تغییراتی که در آن ممکن است رخ دهد.
۷- جستجوی نقاط ضعف چرخه زندگی گونه های زیان آور کلیدی و اجرای محتاطانه عملیات کنترل در مورد آنها و اجتناب از اعمال گسترده آنها در اکوسیستم منبع.
انتخاب برنامه مدیریتی تلفیقی آفات
- بیولوژیکی.
- با استفاده از میزبانهای مقاوم.
- کنترل از طریق خود انهدامی.
- زراعی و مکانیکی.
- شیمیایی.
متدوال ترین تکنیک های کنترل زراعی
بهداشت محیط زیست با حذف یا انهدام محل تکثیر
تناوب زراعی این روش در حال حاضر از جایگاه خوبی برخوردار است.
شخم شخم علاوه بر فراهم تهویه خاک و افرایش نفوذ پذیری آن در کنترل آفات نقش پررنگی دارد.
گیاهاهان تله سریع الرشد در کنار مزرعه باعث جلب توجه مبارزه با آفات مورد نظر در مزرعه لذا میتوان با استفاده از آفت کشها آنها را ازبین برد.
زمان کاشت گیاهان اغلب بگونه ای تنظیم میشود تا گیاه نسبت به آفت از برتری برخورد ار باشد.
عملیات برداشت با مدیریت در زمان برداشت محصولات زراعی و تسریع آن میتوان تاحدودی زیادی خسارت احتمالی را کاهش داد. عملیاتی نظیر تسریع در برداشت بر علیه مبارزه با آفات نظیر کرم ساقه خوار سرخرطومی شلغم، کرم غده دار سیب زمینی ، سوسک نخود فرنگی ، کرم برگخوار کلم و برگ کم مفید و سودمند میباشند.
مدیریت آبیاری و کوددهی
کاهش آبیاری در مراحل انتهایی رشد گیاه باعث تسریع رسیدن محصول و خسارت ناشی از آفت ها را کاهش میدهد. در مقابل آبیاری اضافی موجب طویل فصل رشد و محصولدهی گیاه و در نتیجه آن نسل اضافی آفت بوجود میآید. که خسارت ناشی ازآن افزایش خواهد یافت کوددهی مناسب مزراعی باعث افزایش رشد گیاه و در رقابت با علفهای هرز به آنها غلبه خواهد کرد.
استفاده از بذور و نهالهای عاری از آفت هرگونه آلودگی بذور یا نهالهای به آفت در طول دورده رشد خسارات جبران ناپذیری به آن وارد خواهد نمود. در حالیکه استفاده از بذور سالم باعث افزایش رشد گیاه و آنرا در برابر شرایط نامساعد مقاوم خواهد کرد ودر صورت وجود هر گونه عوامل مزاحم به آنها چیره خواهد شد.
شیوه کنترل مکانیکی و فیزیک آفات
این شیوه به صورت مستقیم و غیر مستقیم باعث نابودی آفت میشوند در این روش باید از ( نقاط ضعف ) چرخه زندیگ آفت یا الگوهای رفتاری خاص آن بهره برداری نمود. لذا برای طراحی آنها ، شناخت قابل ملاحظه زیست شناسی، فنولوژی و اکولوژی ضرورت دارد. روشهای کنترل فیزیک ممکن است تغییر درجه حرارت را شامل شود . از استریلزاسیون خاک در گلخانه جهت کنترل بسیاری از حشرات ، نماتدها وعوامل بیماری زایی گیاهی استفاده میشود.
استفاده از شعله افکن جهت نابودی علفهای هرز یا تخمهای سرخرطومی یونجه موثر واقع میگردد. انواع مختلف موانع برای آفات از رایج ترین شیوه کنترل فیزیکی محسوب میشود.
گودالهای و جویها جهت کنترل سنهای مهاجر و لاروهای پروانه ای در مزارع گندم توصیه میشود. استفاده از پرده های توری جهت ممانعت ورود عوامل مزاحم به داخل سالن تولید یا گلخانه میشوند. استفاده ازمواد چسبنده باعث جذب حشره یا آفات به آن و در نتیجه نابودی آنها را موجب میشود.
کنترل شیمیایی
در سال ۱۹۴۲ میلادی د.د.ت و سپس D4 و۲ و BHC و دیلدرین و.. در کنترل شیمیایی آفت از جایگاه خاصی برخوردار بودند. مصرف آنها بگونه ای بود که بلافاصله بعد از استفاده موثر واقع باعث تلفات سنگین مبارزه با آفات میشد.
سموم شیمیایی حشره کش و کنه کش ازنظر نحوه تاثیر
- یک.سموم دفع کننده که از آنها جهت دورنگه داشتن حشرات از گیاهان میزبان استفاده میشود.
- دو.سموم ضدتغذیه که مانع قسمتی از واکنش حشارت گیاهخوار میشوند.
- سه.سموم گازی و تدخینی که فرار بوده و از ابتدا بصورت گاز هستند و قادرند آفات را در محیط بسته از بین ببرند.
- چهار.سموم داخلی یا گوارشی که باید اینگونه سموم توسط مبارزه با آفات خورده شوند تا از طریق دستگاه گوارشی تاثیر کنند.
- پنج.سموم خارجی یا تماسی که از راه کوتیکول پوست بدن حشره جذب بدن و باعث مسمومیت آن میشود.
- شش.سموم نفوذی که در صورت استفاده بر روی قسمت پهنک برگ میتواند با نفوذ از راه پارانشیم برگ خود را به اپیدرم پایینی برگ رسانده و در صورت مکیدن شته ها و سایر آفات از شیره آلوده گیاهی از بین بروند.