درباره میوه انگور
انگور یا مو یکی از قدیمی ترین گیاهانی که کشاورزان ما دراکثر نقاط ایران با کاشت و نگهداری آن آشنایی کامل دارند. ولی براساس آثار باستانی فسیل برگ و بذر انگور یا شاخه مو در سنگواره عهد سوم دیده شده است.
بنا بر روایات انجیل، نوح پیغمبر اولین کسی بود. که اقدام به ایجاد تاکستان انگور کرده است. از زمان رومیان قدیم آثار موجود چنین نشان میدهند. که رومیان از طرز کاشت و بیماری و افت مو یا همان انگور آگاهی داشته اند.
هم چنین در روی موزائیک یافته شده. در مصر نقش جزئیات کاشت مو یا انگور گویای قدمت کشت مو و انگور میباشد. انواع تاکی که در ایران، اروپا و افریقا کاشته و پرورش مییابند. مبداشان از کوه فققاز میباشد.
کشت این گیاه از طرف شرق به جنوب و جنوب غربی آسیا و از طرف غرب به اروپا مخصوصاَ به نواحی اطراف دریای مدیترانه و شمال افریقا گسترش یافته است.
هرس انگور
انگور یکی از درختانی است. که بواسطه رشد سریع سالیانه بایستی همه ساله مورد هرس قرار گیرد. زیرا منظور اصلی هرس بوجود آوری تعادل بین ریشه و سایر قسمتهای هوایی میباشد. تا از تنیجه آن میوه کافی و با کیفیت بالا و هم چنین رشدی مناسب تامین نماید. که میوه سال آینده را به دست آورد.
در هرس باید به دو مطلب مهم توجه کرد. یکی فرم دهی به درخت و دیگری کنترل محصول. بطوری که میوه در تمام قسمتهای آن پخش شود. البته در سایر درختان میوه این دو مطلب تواماَ انجام میشود. ولی در مورد انگور این دو موضوع کاملاَ از هم جدا میباشد.
زیرا سیستمهای مختلفی برای پرورش مو وجود دارد. که در هر سیستم ، هرس بخصوصی را باید اعمال کرد. در مورد هرس باروری نیز آنگونه باید باشد. که اجرای عملیات زراعی تابستانه از قبیل سمپاشی، برداشت و غیره به آسانی و با خرج کم و مقرون به صرفه انجام بپذیرد. هرس صحیح علاوه بر این که مقدار محصول سالیانه را تنظیم میکند. کیفیت میوه را نیز بالا میبرد.
اندامهای رویشی و زایشی بوته انگور
- تنه.
- بازوهای اصلی.
- شاخه قدیمی.
- شاخه یکساله.
- مهمیز.
- شاخه جانبی و پراکنده.
- شاخه میوه دهنده و پاجوش ها.
قبل از هرس انگور چه کاری باید انجام داد
قبل از انجام هرس باید به چندین موضوع اصولی که در مورد عکس العمل گیاه در مقابل عمل هرس میباشد. توجه کافی مبذول داشت. بطورکلی حذف قسمتهای رویشی مو در هر موقع سال قدرت میوه دهی بوته مو را که در ارتباط با سطح برگ قرار دارد. کم میکند.
از طرفی مقدار زیاد میوه در یک سال از رشد رویشی بوته به اندازه ی میکاهد. که نتیجه در سال بعد میوه بسیار کم میگردد. به عبارت دیگر مقدار میوه در یک بوته مو با مقدار شاخه و برگ آن در حد معینی نسبت معکوس دارد.
یعنی اگر شاخه و برگ بوته از مقدار معین کمتر باشد. بوته ضعیف شده و از مقدار میوه کاشته خوهد شد. اگر رشد رویشی گیاه بسیار زیاد باشد. نیز دوباره از میزان میوه دهی گیاه کاسته خواهد شد.
ولی فقط در زمانی که گیاه دارای رشد متعادلی است. مقدار میوه زیاد و کیفیت آن خوب خواهد بود. همین طور باید در نظر داشت که یک بوته مو در یک فصل رویشی فقط میتواند مقدار معین میوه را به مرحله برداشت برساند. مواد غذایی لازم را در اختیار خوشه برای درشت قرار دهد. که این مقدار بستگی کامل به مقدار محصول بوته در سال قبل و شرایط محیطی و چگونگی پرورش بوته دارد.
یکی دیگر از اصول مهم برای افزایش کمیت و کیفیت میوه مربوط به چگونگی شرایط محیطی در طی دوران رشدی است. بدین ترتیب که هرگاه شاخه ای سریعاَ رشد نماید. مقدار زیادی از مواد غذایی را که برای تشکیل جوانه در سال بعد لازم دارد. بدون جهت مصرف مینماید. علاوه بر آن رشد سریع و مداوم، شاخه ها به اندازه کافی خشبی نمیشوند. بنابراین قدرت مقاومت آنان در مقابل سرمای زمستانه بسیار کم خواهد شد.
کود دهی به بوته انگور
برای جلوگیری از رشد سریع و بی موقع شاخه باید در مورد زمان کود دهی و مقدار کود از ته به بوته دقت کرد. یعنی مقدار کود دهی را به نحوی تنظیم نمود. که یکی تا دو ماه قبل از موقع خزان مقدار کمی ازت در اختیار گیاه باشد.
همچنین حداقل یک ماه قبل از شروع دوره استراحت بوته مو، از آبیاری موستان خودداری کرد. چه در اثر آبیاری دیر هنگام در آخر تابستان یا اوایل پاییز که بوته مو هنوز دارای فعالیت حیاتی باشد. دارای شاخه های جوان شده. این شاخه ها نیز وقت کافی برای خشبی شدن ندارند.
بنابراین قادر به مقاومت در مقابل سرما نخواهد بود. در بعضی مواقع اتفاق میافتد. که بر روی بازوی کهنه چند ساله نزدیک به تنه اصلی، شاخه هایی ظاهر میگردند.
هرگاه پیدایش این شاخه هم زمان شکفتن سایر جوانه های بوته مو باشد. یعنی در اوایل بهار این شاخه دارای جوانه های باروری خواهد بود. که در سال بعد تولید میوه مرغوب کافی میکند. میتوان آن را برای این منظور هرس کرد. ولی گاهی نیز اتفاق میافتد. که پیدایش شاخه خیلی دیرتر یعنی در اوایل و یا اواسط تابستان انجام میگیرد و رشد سریع میکند. ولی کاملاَ در موقع خزان خشبی نمیشود. در اینصورت قادر به تهیه جوانه گل نخواهد بود.
جوانه های موجود روی این شاخه در سال بعد تبدیل به شاخه و برگ میشوند. شاخه از نظر میوه عقیم است. بطور معمول شاخه هایی که بطور عمودی بر روی تنه اصلی قرار گرفته اند. آنها که در یک سوم انتهای فوقانی قرار دارند. زودتر از سایر جوانه ها شکفته شده. سریع تر رشد میکنند. بالعکس جوانه هایی که در وسط و یا قسمت پایینی شاخه قرار دارند. دیرتر باز و جوانه کمتر رشد میکنند.
فصل هرس بوته مو
اجرای عملیات هرس بوته مو بطور معمول در دو فصل انجام میگیرد. یکی هرس بهره برداری که رد دوره استراحت در زمستان انجام میگیرد. که به هرس خشک معروف است. دیگری هرس سبز که در دوره فعالیت مو یعنی در فصل تابستان انجام میگیرد.
هرس زمستانه یا هرس خشک انگور
زمان هرس زمستان از موقعی که برگهای بوته مو خزان میکنند. شروع شده و تا قبل از زمانی که گریه مو شروع میگردد. میتواند ادامه یابد. بطور کلی همانطوری که قبلاَ نیز بدان اشاره شد. در دو یا سه سال اولیه رشد بوته مو سعی میگردد که با انجام یک هرس فرمالسیون یا شکل دهی فرم معینی به بوته ها با در نظر گرفتن آب وهوای منطقه داد.
چنانچه هرس زمسانه بلافاصله بعد از ریزش برگها انجام شود. مخصوصاَ اگر زمستان سرد و یخ بدان باشد. قسمت اعضم جوانه های بارده در اثر سرما از بین خواهند رفت. در یک چنین منطقه ای بهتر است. هرس را به تعویق انداخت.
در مناطقی که زمستان ملایم دارند. هرس زمستانه در پاییز بعد از ریزش برگها انجام میگیرد. بطور کلی هرس زمستانه یعنی حذف شاخه های خشکیده و ضعیف و بیمار.
هرس سبز و یا هرس تر انگور
هرس سبز را میتوان تکمیل کننده هرس خشک نامید. این عمل خود سبب میشود. که مواد غذایی بطور منظم و صحیح به اندامهای گیاه توزیع شود.
این هرس زمای بر روی بوته مو انجام میگیرد. که جوانه ها شروع به رشد کرده باشند. این عمل را میتوان در تمام فصل رشد ادامه داد. قسمت های مختلفی که بری روی آن هرس سبز انجام میگیرد. عبارتند از: جوانه، شاخه، برگ و خوشه.
هرس جوانه انگور
منظور از این عمل حذف بعضی از جوانه ها غیر مفید تاک میباشد. همزمان با حذف جوانه های غیر مفید میتوان شاخه های اضافی، زاید و یا بیمار را نیز حذف نمود. جوانه غیر مفید جوانه های هستند. که به سرعت رشد نموده. فقط تبدیل به شاخه و برگ می شوند و غیرمثمر میباشند.
هرس شاخه های سبز انگور
از آغاز بیداری تاک از خواب زمستانی و شروع دوران رشد تعدادی شاخه و همچنین پاجوش و یا تنه جوش شروع به روییدن کرده. تولید شاخه های زائدی را می نماید. که موجب تضعیف مو میشوند. لذا قبل از این که شاخه ها به ۱۵ سانتمیتر برسد بایستی آنها را هرس نمود.
هرس برگ انگور
هرس برگ ها کار بسیار حساس و پر خرجی است. حتی المقدور بهتر است که انجام نگیرد. برگها کارخانه تولید مواد غذایی برای درختان بشمار میروند. در سطح پهنک برگها است. که شیره خام به کمک نور خورشید به شیره پرورده تبدیل میشود. بنابراین حذف بی رویه آن سبب تضعیف بوته میگردد. معمولا هر خوشه انگور برای رشد به ۲۶ تا ۲۲ برگ نیاز دارد.
هرس خوشه انگور
گاهی برای افزایش ارزش کیفی محصول و هم چنین درشت تر نمودن جبه های انگور در خوشه ها هرس خوشه انجام میشود. زمان هرس خوشه معمولا در اواسط فصل تولید یعنی در ماههای تیر و مرداد انجام میگیرد. در این هرس یا به حذف تعدادی از حبه های قناعت میشود. یا در صورت لزوم مقداری از خوشه ها این که حدود یکسوم از انتهای خوشه را بریده. این عمل باعث توزیع بیشتر مواد غذایی به حبه های باقیمانده شده. در تنیجه حبه های درشت تر و مرغوبتر خواهند شد.