انواع فرهای هرس درختان
در مورد فرمهای هرس درختان میوه نظریه متعددی وجود دارد. برخی درختان میوه را از نظر شکل و خصوصیات ظاهری به دو گروه تقسیم میکنند.
- درختانی که به حال خود واگذاشته میشوند و هیچ گونه عملیات هرس بر روی آنها انجام نمیدهند، این گونه درختان را آزاد و رها می نامند. به عبارت دیگر آنها را در گروه طبیعی قرار میدهند.
- درختانی را که بر حسب شرایط خاص و خصوصیات ذکر در قبل هرس میکنند. به آنها شکل دلخواه مناسب را میدهند. اصطلاحاً به این نوع سیستم پرورش، پرورش مصنوعی یا سیستم نظارت میگویند. در گروه مزبور درختان را به دو زیر گروه تقسیم میکنند. یکی آن دسته از درختانی هستند که برای فرم و پرورش نیاز به تکیه گاه دارند. (قیم، دیوار، درابست و…) دسته دیگر درختانی که برای فرم و پرورش به منظور شکل مناسب مورد نظر ، نیاز به تکیه گاه یا قیم ندارند.
تقسیم بندی هرس درختان بر اساس فرم در آمریکا
بنابراین نظریه و سلیقه بسیاری وجود دارد. از جمله باغبانان امریکایی انواع هرس فرمی و پرورش را به سه گروه تقسیم میکنند.
- ۱- فرم سه بعدی : مانند گلدانی – بوته ای ، فرمی ، ستونی.
- ۲- فرم دو بعدی : مانند بادبزنی، داربستی.
- ۳- فرم های یک شاخه یا یک بعدی مانند کوردون پرورش دهندگان در این زمینه برحسب نوع تعداد انشعابات شاخه اسامی خاصی به آنها نسبت دادند.
تقسیم بندی درختان بر اساس فرم در انگلستان
در انگلستان فرمهای هرس درختان برحسب فرم به سه گروه تقسیم میشوند.
- هرمی شکل بوته ای.
- داربستی.
- رشته یا یک شاخه.
تقسیم بندی درختان بر اساس فرم در فرانسه
فرانسوی ها نیز عمل هرس فرم دهی در روی درختان میوه را به سه گروه بزرگ تقسیم کردند.
- فرم دومی {فرم پا بلند، فرم پاکوتاه جامی} (جامی، هرمی ، دوکی).
- فرم پاکوتاه جامی شامل (ساده، نرده ای، افقی).
- فرم پهن کوردون یک شاخه شامل عمودی، افقی، موجی)
۱-کوردن چند شاخه شامل (بادبزنی ایتالیایی، U ساده، U دوبل)
۲-کوردن مایل یکطرفه شامل (سیستم لپاژ سیستم فراگتی، چپری).
۳-کوردن شاخه بلند خمیده شامل (چپری، پرچمی).
- فرم آزاد {با محور مرکزی یا لیدر: انواع جامی با محور موقت.
بدون محور مرکزی: انواع جامی ساده.
با تنه کوتاه: سیستم رانود.
تقسیم بندی درختان بر اساس فرم در ایران
بنابراین با وجود تنوع بسیار در طبقه بندی اشکال مختلف پرورش درختان میوه ویا زینتی از بین تمامی آنها، انواعی را که کاملاً مرسوم و متداول بود. یا پاره از آنها در ایران به صورت پراکنده دیده میشود. برای آشنایی و شناخت علاقمندان به اختصار مورد بررسی قرار میدهیم.
فرم پابلند: این فرمهای هرس درختان بیشتر در مورد درختان زردآلو، بادام، گردو، هرس گیلاس، گوجه ، انجیر ، هلو، گلابی و هرس سیب مرسوم است. معمولاً درختانی را پا بلند مینامند که ارتفاع آنها از سطح خاک یا طوقه تا محل اولین انشعابات شاخه های اصلی از ۱۴۰ سانتی متر به بالا باشد.
فرم نیمه پابلند: فرم نیمه پابلند بر حسب تنوع رویشی و جنس گیاه ارتفاع تنه از سطح خاک تا اولین انشعابات بین ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی متر متغیر است.
فرم پا کوتاه: در این فرم ارتفاع تنه از طوقه تا اولین انشعابات شاخه های اصلی بین ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر میباشد. این فرم بیشتر در درختان میوه مانند سیب، گیلاس، هرس گلابی، مو و دیگر درختان میوه که قرار است فرم خاصی در شکل تاج آنها بکار میبرند.
بنابراین با تنوعی که در ارتفاع تنه میباشد تاج درختان رابه اشکال مختلف تربیت و هرس مینمایند که به اختصار در مورد آنها به بحث میپردازیم.
فرم گرد یا کروی در هرس درختان
این فرم دارای اشکال مختلفی است. اجرای عملیات پرورش و هرس در روی درختان آسان بود. از همان اولین سال کاشت در زمین اصلی آغاز میشود. معمولاً فرمهای هرس درختان کروی در روی درختان پا بلند ، نیمه پا بلند و پا کوتاه میتواند انجام گیرد. گیاهی مرکز آنها را خالی و باز گذاشته و اصطلاحاً به آن فرم گرد توخالی مینامند. از طرفی دیگر فرم جامی دارای تنوع بسیاری است.
در سال دوم عمل هرس روی جوانه های انتهایی صورت گرفت. معمولاً شاخه اصلی که بعنوان لیدر انتخاب میگردد. حامل ۶ جوانه بود. از آن محل مجدداً سر برداری میشود. طول شاخه به ترتیب برابر با یک چهارم طول نهال از محل سربرداری لیدر تا طوقه خواهد بود .
در سال سوم عملیات به همین ترتیب ادامه یافت. شاخه اصلی یا محور یا لیدر حامل ۶ جوانه جدید خواهد بود. در هر حال نسبت ارتفاع و قطع شاخه های جانبی به یک دیگر برابر با یک دوم ارتفاع درخت است. طول درخت در این فرمهای هرس درختان بین ۵/۳ تا ۴ متر میباشد .
فرم هرمی در هرس درختان
بطور کلی فرم هرمی را به دو تیپ تقسیم میکنند. که یکی از آنها هرمی ساده یا دوکی است در این نوع فرم شاخه مایل و تقریباً زوایای آنها برابر با ۴۵ درجه میباشد و شاخه های جوان نسبت به یکدیگر بطور منتاوب قرار میگیرد. در فرم دیگر هرمی اصلی هم چنان باقی است ولی شاخه بصورت مجتمع، چهلچراغی وبه فاصله ۳۰ سانتی متر از یکدیگر قرار گرفته اند.
ارتفاع درخت معمولاً بین ۴ تا ۵ متر و عرض آن ۶۰/۲ تا ۴۰/۳ متر میرسد. گاهی شاخه هادر این فرم حالت مطبق ومتناوب نسبت به یکدیگر دارند. فاصله هر طبقه چهلچراغ از یکدیگر برابر با ۳۰ سانتی متر و فاصله بین شاخه در هر دسته از چهلچراغ حدود ۲۰ سانتی متر میباشد. این فرم بیشتر در مورد هرس درختان گلابی صورت میگیرد.
هرس در سه سال اول
سال اول : پس از کاشت نهال از ۳۰ سانتیمتر به بالای سطح خاک ۶ جوانه را نگاه داشته و سپس سر برداری مینمایند. معمولاً طول تنه باقی مانده حدود ۵۰ سانتیمتر است.
سال دوم هرس بدین ترتیب انجام میگیرد که طول شاخه تشکیلی بایستی به نسبت یک سوم ارتفاع نهال باشد و شاخه اصلی که به عنوان لیدر انتخاب میگرددد بایستی دارای ۶ جوانه بقیه سربرداری مینماییم .
سال سوم در سال سوم هماننند سال دوم عملیات هرس ورعایت فاصله ۳۰ سانتی متری به منظور حفظ فرمهای هرس درختان مطبق بودن انجام میگیرد. طول شاخه بایستی همانند هرس سال دوم برابر بایک سوم ارتفاع تا سطح زمین باشد.
اینستاگرام بیژن صمغ آبادی را مشاهده نمایید.
