زمان هرس
بطور کلی زمان مناسب هرس بستگی به نوع گیاه و نوع هرس مورد نظر دارد. اگر به خصوصیات فیزیولوژی گیاهان توجه نماییم. از اوایل پاییز فعالیت مواد غذایی در گیاهان کاهش یافته و مقدار جذب دفع در گیاه همانند حالتی که در بهار داشت نخواهد بود. عمل هرس بایستی هنگامی صورت گیرد که یگاه بتواند زخم حاصله را تحمل و کمتر صدمه ببیند. برای مشخص سازی زمان هرس، بطور کلی زمان را که امکان هرس وجود دارد.
جهت مشاهده ویدیوهای آموزشی به آپارات بیژن صمغ آبادی مراجعه نمایید.
زمان مناسب هرس زمستانه
همانطوری که از اسم آن برمیاید زمان مناسب هرس زمستانه هنگامی انجام میشوند که برگها خزان کرده وبا شروع یه ریزش می نماینداین عمل میتواند تا هنگامی که جوانه ها متورم ولی هنوز شکوفا نگردییده انجام شود.در هر حال در صورتی که شرایط محیطی و خصوصیات گیاه اجازه دهد در تمام طول مدت پاییز و زمستان میتوان عمل هرس را انجام داد. برخی بر این عقیده اند که هرس زمستانه خود موجب به تعویق افتادن باردهی گیاه میشوند.
هم چنین در مناطقی که زمستان سخت و طولانی دارند عمل هرس را نبایستی در پاییز و زمستان انجام داد. زیرا امکان سرمازدگی زمستانه یا خطر سرمازدگی دیررس بهراه وجود دارد. در هر حال حساس بودن گیاه نسبت به سرما وامکان آلودگی درختان (مخصوصا دانه دارها) در این زمان به انواع عوامل بیماری زا بسیاریست. زیرا پس از عمل هرس بافتهای گیاهی نمی توانند. سریعاً ترمیم شوند. برای جلوگیری از اتفافات پس از هرس فوراً سطح برش را با چسب باغبانی بپوشانیم.
تقسیم بندی هرس درختان به طور کلی
بطور کلی در درختان دانه دار (سیب و گلابی و…) عمل هرس از هنگام ریزش برگها شروع میشود و در درختان هسته دار (هلو و زرد آلوو..) عمل هرس قبب از باز شدن گلها و در پاره ای موارد حتی دوران گل دهی نیز میتواند صورت گیرد.
در مورد درختانی که چوب آنها زیاد سخت نمی باشند (مانند مو؛ تمشک، و انگور فرنگی و…) عمل هرس انواع درختان در صورتی که درجه حرارت محیط مناسب باشد و امکان سرمازدگی بهراه وجود نداشته باشد در اواخر اسفند انجام میشود. البته در مناطقی که زمستان سخت و طولانی ندارند. میتوان این گونه درختان را در پاییز هم هرس نمود.
زمان مناسب هرس تابستانه
هرس تابستانه یا سبز در تهران، هرس کامل و مناسبی که در تنظیم میوه دهی موثر بوده و در واقع مکمل زمان مناسب هرس زمستانه میباشد. در مورد هرس تابستانه نظریات مختلفی وجود داشته و بطورکلی بستگی به نوع پایه، پیوندک ، خاک و آب و هوای هر منطقه دارد. در هر حال هرس تابستانه بیشتر به منظور تنظیم و تشکیل جوانه گل یا در واقع هرس تابستانه میتواند بر روی چگونگی موقعیت این جوانه در سال آینده و فرم درخت موثر باشد.
تعیین زمان هرس تابستانه در دیگر عملیات باغداری بسیار مهم میباشد. اگر هرس در اوایل فصل صورت گیرد. محدویت اجرای عملیات کمتر خواهد بود و معمولاً میتواند بلافاصله با شروع فصل رویش آغاز گردد. هرس اواسط تابستان در کنترل رشد درخت بسیار موثرست. زیرا درخت در این زمان از سال مواد ذخیره را جهت رشد جدید کاملاً بکار گرفته و زمان ذخیره سازی مواد هیدروکربنه در اندامها میباشد. ولی بطور کلی هرس در آخر تابستان در فعالیت گیاه اثر بسیار کمترخواهد داشت .
تزریق به تنه درخت قبل از هرس
تزریق پاره ای از هورمون و مواد مغذی به تنه درخت در بعضی از کشورها توسعه یافته انجام میشود. بنابراین زمان اجرا تزریق باید شرایطی محیطی و سرعت رشد از اوایل اردیبهشت تا اواسط تیر ماه را توصیه می کنند . معمولاً در طول این دوران شاخه نرک و یا جوانه تابجا رشد کرده و مضر از نظر فرم حذف می گردند.
برخی بر این عقیده اند که انتهای بعضی از شاخه را برای رشد بهتر میوه بایستی شکست و این عمل به گونه ایست که شاخه از تنه یا محل اتصال جدا نگردد. اجاری این عمل در تیر ماه مناسب میباشد، ضمناً توصیه میشود که هرگز این نوع هرس در روی درختان هسته دار صورت نگیرد.
زیرا درختان هسته دار به این نوع هرس حساسیت و عکس العمل شدید نشان می دهند از طرفی دیگر عمل هرس تابستانه منحصر به قطع شاخه نامناسب نبوده، بلکه میتواند بصورت هرس با حذف تعدادی از برگها باشد. مخصوصاً آن دسته از برگهای که روی میوه را پوشانده ومانع از رسیدن نور به آنها میشوند.
هرس شدید تابستانه شاخه ها، باروری درخت را به عقب می اندازد و رشد و نمو شاخه و برگها را زیادتر میکند. با وجود آنه هرس تابستانه نمی تواند هرس شدیدی همانند هرس زمستانه باشد با این حال محل قطع شاخه سریعاً بافت التیامی را پدید آورده و از این نظر اهمیت بیشتری نسبت به هرس زمستانه دارد.
اهداف زمان مناسب هرس
با توجه به اهداف زمان مناسب هرس در پاره ای موارد الزاماً برای رشد برخی از شاخه از روش ایجاد زخم کوچک در بالا یا پایین تنه یا شاخه اصلی استفاده میکنند. معمولاً عمل زخم یا پوست برداری اگر در روی شاخه قوی باشد. در روی تنه وزیر شاخه مزبور انجام میشود. در صورتی که شاخه ضعیف باشد این عمل در بالای شاخ (حدود یک سانتی متر) روی تنه انجام میگیرد.
عمل حلقه برداری از تنه درختان میوه چیست؟
عمل برداشتن پوست شاخه حامل میوه میتواند به منظور تقویت شاخه و درشت شدن میوه در روی آن باشد. برای این منظور بریدن یا برداشتن یک نوار باریک (۵ میلی متر) حلقه مانند از دور شاه میوه دار را توصیه می کنند. برش مزبور نباید از حد داخلی آوند آبکشی تجاوز نماید. در اثر این عمل آوند آبکشی قطع ولی آوند چوبی حامل شیره خام سالم می مانند. شیره خام در این آوند جاری و در برگها تبدیل به شیره پرورده میشود.
در هنگام مراجعت از برگ در محل زخم مواد هیدروکربنه متوقف و در طول شاخه و اطراف میوه که بالای زخم قرار دارد متمرکز میشود. این تمرکز مواد هیدروکربنه (شیره پرورده) باعث تقویت جوانه و یا درشت سازی میوه میشود. گاهی عمل حلقه برداری در روی تنه یا شاخه اصلی نیز صورت میگیرد.
در بعضی از انواع درختان میوه مانند سیب و گلابی با تمرکز مواد هیدرو کربنه (شیره پرورده) در اطراف جوانه که از بالا به طرف پایین جریان دارد. میتوان سیر تکاملی جوانه را تغییر داد و بجای این که جوانه تبدیل به برگ و شاخه شود، آن را تبدیل به جوانه گل نمود.
