چرا مجبور به روش تضمینی جابجایی درخت هستیم
روش تضمینی جابجایی درخت؛ درختان موجودات زنده و برای زنده نگاه داشتن آنها سالها زمان صرف و نگهداری آنها نیاز به آب فراوان دارد. اگر حساب سر انگشتی کنیم که یک درخت ده ساله برای رشد چقدر به آب نیاز دارند. هر درخت به طور متوسط روزانه اگر به یک لیتر آب نیاز داشته باشد. در یک سال که ۳۶۵ روز است. ۳۶۵ لیتر آب و اگر این مقدار را به ده برابر کنیم حدود ۳۶۵ لیتر آب نیاز دارد.
حالا بماند هدر رفت های آب که هنگام آبیاری هدر میرود منظور از این بحث این است که درختان چقدر برای زندگی ما انسانها ارزش دارند. حال به جهت اینکه پروژ های عمرانی و طراحان معماری ما باید نقشه شهر و ساختمان را طوری طراحی کنند. که نیاز به قطع یا روش تضمینی جابجایی درخت نداشته باشند.
گاهی وقتها نقشه و قرار گیری درختان طوری که هر طور نقشه ساختمانی را طراحی میکنیم. باز نیاز به جابجایی درخت داریم. اینجاست که برای روش تضمینی جابجایی درخت در تهران بزرگ با بن بالا نیاز به تیم تخصصی و کار بلد باشد. جابجایی درخت کار هر کسی نیست.
روش تضمینی جابجایی درخت یکی از موارد بسیار مهم که چنانچه بر پایه اصول علمی وبا تضمین سلامت آنها انجام پذیرید. موجب حفظ بخش وسیعی از سرمایه ارزشمند طبیعی خواهد شد.
فیلم جابجایی درخت در اینستاگرام هورس.
عملیات قبل از جابجایی درخت با روش تضمینی
الف) زمان و فصل جابجایی درخت برای اکثر درختان بهترین فصل برای جابجایی بعد از ریختن آخر برگ در فصل پاییز و قبل از رشد اولین درخت در بهار می باشد. شرایط اقلیمی در اماکن مختلف متغیر است. لذا زمان کاشت مناسب هر گیاه در هر اقلیم تفاوت می کند. بعلاوه نوع گیاه و نحوه گود برداری نیز در زمان انتفال موثر است. بطورکلی گیاهان خزان پذیر را در پاییز پس از برگریزان و زمانی که خاک مرطوب و قبل از یخ زدگی بستر یا در اوائل بهار، قبل از شکوفایی جوانه انتقال دهند.
ب) درختان براساس شرایط اقلیمی مکان کاشت و کاربرد مورد نظر آنها انتخاب شوند. برای مثال شاید یک صاحبخانه درختی سایه دار و سریع الرشد بخواهد. در حالیکه کارشناس درختکار شهرداری گونه سریع الرشدی را که نیاز به تیمار زیاد ندارد. برای کاشت در بزرگراه ها و رفیوژها ترجیح دهد.
ج) گزینش روز و زمان مناسب جابجایی.
د) درجه حرارت و رطوبت خاک بستر.
ر) میزان تابش نور خورشید (آفتاب کامل، نیم سایه، سایه کامل) و شدت وزش باد محل کاشت جدید.
ز) مرحله رشد گیاه ( نهال کوچک یا درختی سالمند ).
ط) بررسی میزان مقاوت گیاه در برابر شرایط نامطلوب.
ت) طبیعت ذات گونه مورد نظر.
عملیات حین جابجایی درخت با روش تضمینی
الف) آماده سازی تیم متخصص و آماده بکار و تجهیزات لازم.
ب) آبیاری درخت ۲۴ ساعت قبل از جابجایی بدلیل انسجام خاک در حین جابجایی مخصوصا ریشه پر که بصورت روت بال جابجا می شود.
د) تزریق هورمون رشد به تنه درخت که ۴۸ ساعت قبل از جابجایی که درخت شوک حاصل از جابجایی را بهتر تحمل کند. مواد ذخیره و در آوندهای آبکش باعث شود. هنگامی که درخت ریشه زیادی را از دست دهد. هنوز به محل جدید عادت نکرده مواد غذایی ذخیره در آوندها استفاده کند.
ذ) درختان به اندازه ی سایه انداز خود دارای ریشه هستند. پس هنگام حفاری با توجه به بن درخت حفاری انجام شود. بخش فوقانی توپ ریشه را کمی گرد و مازاد خاک تراشیده شود. توده مناسب توپی منظم و متقارن و بیضی شکل، و پس از شکل دهی توپ ریشه، خاک زیادی را از گودال حفر و برمیدارد. سپس ریشه بخش زیرین را در زوایه ۴۵ درجه با قیچی بسیار تیز قطع مینمایند.
ز) برداشتن درخت از گودال: توپ ریشه به قطر ۴۰ سانتیمتر به پایین را به کمک دوبیل (در جهت مقابل یکدیگر) از گودال بلند میکنند. در جایی که قطر توپ ریشه بزرگتر از ۴۰ سانتیمتر است. با خاک بستر شنی و شکننده میباشد.
توپ ریشه توسط قطعه ای پارچه ای یا گونی برداشت شود. برای این منظور درخت را کمی کج تا گونی لوله را زیر توپ ریشه پهن کنند. سپس درخت را به جهت مخالف خم تا گونی کاملاً توپ را در برگیرید. در هر مرحله میبایست دقت شود که توپ شکسته نشود.
حفظ و نگهداری درخت پس از جابجایی
پس از برداشتن گیاه از گودال باید مانع از خشکی آن شد. اگر درخت پس از انتقال فوراً در محل اصلی کاشت نشود. آنرا از مسیر باد و نو دور نگه دارید. ریشه را با خاک اره، برزنت یا پلاستیک پوشانده و خاک اطراف ریشه را نیز بطور مرتب مرطوب نگاه دارید. اگر گیاه چند هفته کاشت نمیشود. درخت را در محوطه محفوظ یا گلخانه نگهداری کنید.
انتقال درختان بزرگ: جابجایی درختانی که توپ ریشه آنها بیش از ۵/۱ متر است نیاز به وسایل سنگین و متخصصان ماهر دارد. انتقال درختان میبایست با مطالعه و دقت فراوان انجام گیرد. حتما به زندگی و ادامه حیات درخت توجه شود.
ط) حفر گود یا گود برداری: عملیات گود برداری برای درختان بزرگ و کوچ یکسان است. شاخه نزدیک به زمین را حذف و یا با ریسمان جمع کنید. در اینجا نیز اندازه توپ ریشه نسبت به اندازه درخت متغیر است. بطوریکه برای هر ۵/۲ سانتیمتر قطر تنه (حدود ۳۰ سانتیمتر بالای بن درخت) حداقل ۳۰ سانتیمتر توپ ریشه در نظر میگیرند.
پس از گود برداری
تا حد امکان خاکهای اضافی اطراف توپ ریشه را حذف کنید. ولی ریشه جانبی را حفظ نماید. در بیشتر خاکها ریشه مویین و مکنده در ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتری بخش بالایی خاک قرار دارند. لذا برای حفظ ریشه مبیایست عمق توپ ریشه کمتر و قطر آن زیادتر باشد.
ظ) برش ریشه تحتانی: برش بخش زیرین ریشه ها بروش توپ ریشه کوچک انجام میگیرد. از طناب برای بالا کشی یا کج سازی درختان بزرگ استفاده نشود. چون ممکن است باعث زخم روی پوست تنه شود.
ش) برداشتن درختان از گودال: ابزار کار برای برداشتن درختان بزرگ بسته به نوع خاک، مجموع وزن و اندازه توپ ریشه و نوع درخت متغیر است. برای مثال روش تضمینی جابجایی درخت با توپ ریشه ۵/۱متر یا بزرگتر نیاز به جرثقیل دارد. بعلاوه برای درختان بزرگ از اهرمهای خاصی استفاده میشود. تا بخش جلویی جرثقیل بلند نشود.
بارگیری و انتقال درخت
روش بارگیری و انتقال به اندازه گیاه و مسافت مورد نظر و وسیله حمل بستگی دارد.
• وسایل حمل درخت: گیاهانی تا ۳۰۰ کیلوگرم وزن را توسط فرغون میتوان بصورت دستی حمل نمود. برای انتقال درختان بزرگ تر از کامیونهای بزرگ که دارای زنجیرند استفاده میشود. گونی، پوشش برزنتی یا پلاستیکی ضخیم، میله اهرم، زنجیر، جک کامیون و قلاب و گیره برای بالا کشی توپ ریشه از وسایل ضروری کامیونها حامل درخت است.
• بارگیری: اگر درختی که جابجا میشود. خیلی بلند و نمیتوان آن را بصورت عمودی حمل کرد. بهتر است آنرا بصورت خوابیده و نیمه افقی در کامیون قرار داد. شاخه ها را قبل از بارگیری با گونی یا طناب بپیچید. تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود.
• حمل گیاه: گیاه کوچکتر را با وانت یا تریلی کوچک حمل و درختان خیلی بزرگ را با کامیون مخصوصی که دارای اهرمهای ویژه و قلاب جرثقیل جابجا میکنند.
عملیات بعد از جابجایی (کاشت)
الف) گودال کاشت در محل اصلی، قبل از حمل درخت آماده شود. تا سرعت عمل بکار بخشیده و نهالها هر چه زودتر در محل اصلی کاشت و تا حد امکان در معرض شرایط نامساعد قرار نگیرد.
محل کاشت را با مالچ بپوشانید. تا از یخ زدگی محفوظ بماند. ولی قبل از کاشت مالچ را بردارید. تا با خاک مرغوب کاشت مخلوط نشود. اگر گود برداری در زمستان انجام میگیرد.
درختان ریشه برهنه
درختانی که بصورت ریشه برهنه را در گودالی باعمق و پهنای مناسب قرار دهید. بطوری که تمام ریشه ها براحتی در آن قرار گیرند. پس از قرار گیری درخت در گودال ریشه را مرتب تا ریشه ها در هم نشوند. یا اینکه در آینده به دور تنه درخت نپیچند. یا از سطح زمین بیرون نیایند. قطر گودال درختانی که با توپ ریشه گونی پیچ کاشته میشوند.
میبایست حداقل ۳۰ سانتیمتر بزرگتر از قطر توپ ریشه باشند. تا فضای اضافی با خاک نرم و مرغوب پر و محلی برای رشد سریع ریشه جدید فراهم آید. توپ ریشه خیلی بزرگ به فضای حدود ۴۵ تا ۶۰ سانتیمتر بیشتر از قطر توپ ریشه نیاز دارد. تا بتوان خاک مرغوب را کاملاً در زیر و اطراف آنهال کوبیده و حبابهای هوا را محفظه خالی را پر کرد. برای جلوگیری از نشست خاک گودال بخش زیر اصلی دست نخورده باشد. تا بستر مستحکم و فشرده ایجاد نماید. تمام خاک سنگین و رسی که از گودالی برداشت شدست. به مکانی دیگر منتقل شود. خاک مرغوب رویی حفظ و با خاکح مرغوب مخلوط و برای گودال بکار رود.
زهکشی
برای ریشه زایی سالم و نفوذ ریشه نو در خاک بستر جدید زهکش خوب مناسب در کف گودال کاشت درختان جابجا ضروری است. بیشتر درختان انتقالی در اثر زهکش نامناسب از بین میروند. اغلب یک دوم تا دو سوم خاک جدید اضافه به گودالی خیس و لجن میشود. حل مشکل زهکش گاهی پرهزینه است ولی در دراز مدت سودمند است. احتمالاً شرایط وموفقیت زهکش خاک بستر راباید قبل ازکاشت بررسی مشکلات احتمالی را برطرف ساخت.
برای آزمایش میزان زهکشی میتوان سوراخی در نزدیک محل کاشت جدید ایجاد و آن را با آب پرکرد و پس از ۳۰ دقیقه مشاهده کرد که چه مقدار آب جذب شدست. با عدم جذب آب معلوم میشود. که در زهکش محل مشکلی وجود دارد. بخصوص در فصل بارندگجی برای بررسی دقیقتر میتوان سوراخ مذکور را پرکرده وسطح آب جذب شذده را برشمرد.
اگر آب هر ساعت ۳ میلیمتر پایین رود. خاک آب را جذب کند. اگر ۱۲ سانتیمتر در ساعت جذب باشد. زهکشی سریع است در بستر کاشت که زهکش خوب ندارند. میتوان از لوله پلاستیکی قابل انعطاف در کف گودال و اطراف درخت استفاده کرد. آب اضافی را به محل دیگر انتقال کرد. در روشی دیگر برای اصلاح زهکش ، شیاری در اطراف گودال حفر کرده و آنرا با ماسه وریگ بادامی پر کرد.
هرس
بیشتر گیاهان قبل از کاشت نیاز به هرس دارند. میزان هرس مورد نیاز در موقع کاشت درخت بستگی دارد. به عوامل گوناگون از قبیل گونه گیاهی، میزان ریشه از بین روی و موقع برداشتن و میزان تیمار در طول زمان استقرار در محل جدید دارد.
• هرس درختچه: تمام شاخه زخمی و ضعیف و ناموزون باید در موقع کاشت هرس شوند. این هرس گاهی شامل قطع شاخه قدیمی و گاهی کوتاهی شاخه جدید نیز میشود. در هر صورت باید شکل ظاهری و فرم ذاتی درخت حفظ شود. هرس شدید یا سربرداری صورت نگیرد. شرایط و حالات خود گیاه تعیین کننده میزان هرس مورد نیاز است.
هرس گیاهان همیشه سبز
سوزنی برگان و پهن برگان همیشه سبز که درنهالستان خوب پرورش یافته باشند. فقط برای ایجاد تعادل بخش بالایی و ریشه نیاز به هرس مختصر دارند. در صورت امکان فقط شاخه یکساله هرس شوند. فرم رشد گیاهان همیشه سبز برنحوه هرس تاثیر میگذارند. بیشتر گیاهان همیشه سبز برگ پهن را نمی توان هرس کرد فقط شاخه صدمه دیده قطع و با به گیاهان توپر و متراکم شکل داده شود. اگر نیاز به هرس شدید باشد این عملیات پس از استقرار و ریشه زایی و گذشت یک فصل رشد انجام گیرد.
هرس درختان خزان پذیر
میزان هرس گیاهان خزان پذیر تازه کاشته به متغیر از قبیل گونه خاصی که جابجا میشود. میزان ریشه های از دست رفته در زمان جابجایی و کیفیت نگاهداری درخت پس از انتقال بستگی دارد.
• بهبودی: درختان و درختچه همیشه سبز و خزان پذیر حداقل دو سال پس از جابجایی و کاشت نیاز به تیمار و توجه خاص دارند. درختان بزرگ اقلاً دو بار در سال اول رشد و یکبار در سال دوم رشد مورد بررسی دقیق قرار میگیرد. بعلاوه بخشهای زیر نواریها پوششی را میبایست مرتب بررسی تا از پوسیدگی احتمالی جلوگیری شود.
• آبیاری: مهمترین عملیات حفظ گیاهان آبیاری صحیح و بموقع میباشد. برای این مراحل فرمول مشخصی نیز نمیتوان پیشنهاد نمود. میزان آبیاری در دو سال اول رابطه مستقیم بامیزان بارندگی، توان نگهداری ورطوبت پذیری خاک و زهکش آن دارد.
• کود پاشی: پس از روش تضمینی جابجایی درخت ایجاد بستری مناسب، زهکش خوب و رطوبت دلخواه در اطراف ریشه با توپ ریشه اهمیتی بیش از کود پاشی پس از جابجایی دارد. اگر چه وقتی ریشه های جدید شروع به رشد توسعه میکنند. مبیایست مواد غذایی لازم و ضروری در اختیار گیاه قرار گیرد. اولین سال پس از جابجایی نیاز به کود پاشی نیست. چون فرض بر این این که خاک مرغوب جدید برای پر سازی گودال بکار میرود. ریشه های جدید در بستری غنی مشغول فعالیت و رشد هستند.
