اکالیپتوس و خاصیت دارویی آن

اکالیپتوس از خانواده یکی از گیاهان دارویی که استفاده فراوانی در صنعت و فضای سبز دارد. از برگ یا اسانس روغنی آن برای درمان سرماخوردگی، از درخت آن در جهت خشک کردن باطلاقها در مناطق دارای سطح سفره آب بالا و همچنین در ارتباط با تامین  چوب و کاغذ مورد استفاده قرار میگیرد.

اینستاگرام مهندس بیژن صمغ آبادی را مشاهده نمایید.

برخی گونه اکالیپتوس بصورت گسترده در نواحی حاره و نیمه حاره بعنوان محصولات کشاورزی کاشته میشوند. دلیل اصلی این امر تولید بالای چوب حاصل از زراعت اقتصادی چوب است. در کشور برزیل بطور متوسط ۲۰ تن چوب در هکتار در سال از کشت اکالیپتوس  عاید میشود که این مقدار تولید به دلیل سازگاری این گیاه با شرایط اقلیمی برزیل است.

گونه مختلف اکالیپتوس در زادگاه خود یعنی استرالیا، دامنه اکولوژیکی متفاوتی را بخود اختصاص داده اند اما این امر دلیل بر این نیست که نتوانند در شرایط اکولوژیکی دیگر کاشت شوند. گونه E.cladocalyx .. E.citrodora .. E.globulus که مناطق محدودی را در کشور استرالیا بخود اختصاص داده بودند هم اکنون در بخش وسیعی از ۵۰ کشوردنیا کشت میشوند و سازش یافتند.

گیاهشناسی گیاه

درختی به ارتفاع تا ۳۰ متر، با پوستی صاف مایل به سفید یا خاکستری، لایه خارجی خشن، اغلب در نزدیکی قاعده ساقه و بندرت در بالاتر وجود دارد. برگها سرنیزه ای باریک، درهر دو سطح تحتانی و فوقانی سبز تیره، گل آذین چتر ۱۲۴ گلی، جانبی یا محوری، نهنج کروی، بطول ۴۲ میلیمتر، معمولا کوتاهتر از کاسه کروی نوک دار، بر روی دمگلی نازک و به طول تا ۸۴ میلیمتر قرار میگیرد. تخمدان مخروطی، با خامه ای کوتاه که در بالا پهن نشده، میوه کروی توسری خورده، بطول ۵ و عرض ۷ میلیمتر.

کاشت اکالیپتوس 

در بسیاری از کشورها توزیع طبیعی گونه اکالیپتوس به مقاومت نهال بذرها به خشکی دارد. به منظور کشت اکالیپتوس با پیروی از روش (Li and wang) با کمی تغییرات بذور بر روی لایه ای از ماده جاذب آب (ورمی کولایت) به قطر سه سانتیمتر قرار داده میشوند. سپس بذور بر روی بستر کاشت توزیع و مجدد با لایه ای نازک از ورمیکولایت روی آن پوشیده میشود. بلافاصله با آبپاش بذرها و بستر کاشت خیس کرده و بطوری که ورمیکولایت موجود متورم شود.

اکثر گونه اکالیپتوس به تیمار فیزیکی یا شیمیایی جهت سبزی نیاز ندارند. ولی پس از انتقال به نهال به گلدان پلاستیکی کوچک (۱۸۰سانتیمتری) به هر گلدان مقدار ۷ گرم کود (نیتروژن ۷ درصد، فسفر ۵ درصدو پتاص ۲۶ درصد) اضافه گردد. گونه متعددی ازاکالیپتوس در مناطق مختلف دنیا کاشت و سازش یافتند. اما به ندرت این گونه ها قادر به باززایی هستند و جهت باززایی نیاز به حمایت دارند.

در بعضی موارد بذور در صورتی جوانه میزنند که تنها رطوبت کافی محیا باشد اما برای رشد نهال بذرها بایستی شرایط رشد از نظر رطوبت و مواد غذایی مناسب باشد. همه آزمایشات نشان میدهند که وقتی بذور مرحله آبگیری را می گذارنند. وجود خاک غنی به جوانه زنی بذر کمک میکند. اما نهال بذرها به استقرار بطور مستقیم بدلیل شرایط نامساعد محیطی، چرای دام و یا رقابت با علفهای هرز نیستند.

E.globuls

در این بین رقم ( E.globuls) مقاومت خوبی به خاکهای فقیر دارد. میتوان از آن در خاکهای سنگین استفاده کرد.

پس از اینکه طول ساقه نهالهای تولیدی به ارتفاع ۵ سانتیمتر و یا بیشتر میرسد ریشه ها به فضای بیشتری نیاز دارند. بنابراین پس از حدود یک ماه نهالها از گلدانها کوچک به کیسه پلاستیکی با ارتفاع ۳۰ سانتیمتر و قطر ۷ سانتیمتر حاوی خاک مناسب منتقل میشوند. نهالها در این محیط ۲ ماه بخوبی رشد نمودند. ارتفاع ساقه به ۲۰-۳۰ سانتیمتر میرسد. این نهالها هم اکنون آماده انتفال به عرصه کشاورزی هستند.

جهت غرس نهال اکالیپتوس حفر چاله به عمق ۱متر و قطر  ۶۰ سانتیمتر میباشد. بهتر است خاک چاله با مخلوط مناسب شن + خاک کشاورزی + خاک برگ با نسبت ۱:۱:۱ پر شود بسته به هدف از کاشت میتوان نهال ها را در فواصل (۷/۲ در ۷/۲ در ۵/۲ ، ۳در ۲ در ۲ در ۲) کشت کرد.

داشت اکالیپتوس 

کاشت اکالیپتوس در نواحی با متوسط بارندگی حدود ۳۱۰ میلیمتر توجیه اقتصادی دارد. جهت کاشت این گونه در ایران باید سیستم تامین آب مورد نیاز از قبل تدارک دیده شود. دور آبیاری ۴/۷ روز با توجه به اقلیم کاشت، مناسب است.

واکنش اکالیپتوس به افزایش کود در خاک، بخصوص در سال اول کشت، مثبت می باشد. اضافه کردن ۱۶۰ کیلو گرم نتیروژن ۶۴ کیلوگرم فسفر و ۲۱۲ کیلوگرم پتاسم باعث افزایش تولید شد. افزایش تولید در استفاده از کود نسبت به عدم استفاده از کود، ۴۸ درصد افزایش ماده خشک نشان داد. گونه متعددی جهت تولید الوار بکار میگیرند. E.grandis برای مناطق با بارندگی ۱۲۵۰ میلیمتر پیشنهاد میشود.

که پس از ۱۲ سال میتوان از چوب آن به عنوان الوار استفاده کرد. همانگونه که ملاحظه میشود گونه های که تجاری محسوب میشوند مانند E.gloulus و E.grandis  جزو گروه دارای مقاومت کم به شوری هستند. سایر گونه ها که ارزش اقتصادی کمتری دارند مانند E>occidntalis. E.spathulata نسبت به شوری بسیار مقاومند. نتایج حاصل از کاشت اکالیپتوس در ایالت ویکتوریای جنوبی در استرالیا نشان میدهد که تحت شرایط آبیاری با آب شور (دارای شوری ۱۰ دسی ریمنس بر متر) دو گونه اخیر زنده مانده و بخوبی رشد نمودند.

پیشنهاد میگردد جه زراعت چوب با گونه اکالیپتوس تعداد اصله نهال در هر هکتار ۴۰۰ اصله در نظر میگیریم. سن برداشت ۱۰ سال برای اکالیپتوس مناسب است و برآورد می گردد که رشد قطری متوسط سالانه گیاهان به ۴ سانتیمتر و قطر متوسط درخت رسیده ۴۰ سانتیمتر باشد. در این صورت حجم متوسط درخت رسیده ۱ متر مکعب معادل ۰.۸ تن می باشد

برداشت اکالیپتوس 

گونه های اکالیپتوس که در صنایع دارو سازی مورد استفاده قرار میگیرد. وقتی دارای اهمیت اقتصادی هستند. که همانند گونه E.ploybractea دارای مقادیر بالایی سینئول باشند. از آنجا که برداشت برگهای اکالیپتوس با افزایش سن گیاه معدودتر میشود، کشت و زرع اکالیپتوس بایستی امتداد دارد. برداشت از گیاهان جدید صرفه اقتصادی داشته باشد.

اگر منظور از کشت اکالیپتوس استحصال روغن باشد. از گونه های استفاده شود که غنی از سینئول باشند. گونه E.ploybractea E. smlthii. E.globoulus مناسب برای این منظور میباشند. قادرند حدود ۲۰۰ کیلوگرم روغن مرغوب دارای ۰.۸۵ سینئول تولید کنند.

مصارف دارویی اکالیپتوس

اکالیپتوس دارای خواص ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، محرک، خلط آور، ضد کرم، کاهنده قند خون، برونشیت و امراض مسر تنفسی میباشد. از بخور برگ برای عفونت ریه استفاده میشود. مصرف بی رویه اکالیپتوس باعث ایجاد ورم معده و روده، سردرد، تشنج، ورم کلیه، پیدایش خون در ادرار، ضعیف شدن رفلکس و حرکات تنفسی، کاهش فشار و قند خون میشود. در مواردی که بیمار تب دارد از بخور آن استفاده نشود.

ارسال پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *