طرز طراحی باغ و باغچه در ویلا و ساختمانهای مسکونی
چمن در محوطه سازی ویلا در هر دو موضوع مجزا مطرح میگردد که یکی از باغات میوه و سبزیکاری، دیگری باغچه های تزییناتی منازل و ویلاهاست. در طراحی باغ میوه و سبزی اصول باغبانی و سبزیکاری مطابق قوانین خاصه باغبانی و کشاورزی به اجرا درمیاید.
در حالی که در طراحی تزئینی باغچه، نکات و مسائل خاص طراحی باغ ویلا دیگری را بتواند مجموعه ای از تمامی خواسته ها و قوانین مربوطه باشد مورد توجه است. بنابراین نکات مزبور به شرح زیر است.
- برای طراحی منازل مسکونی لازمست نقشه یا کروکی محل ( شامل مشخصات زمین شکل مشخصات محدوده وترکیب محیطی زمین ) تهیه شود.
- لازمست خطوط خارجی ساختمانهای که در محل در آینده احداث خواهند شد دقیقاَ مشخص شود.
- محل دربهای ورودی و خروجی ساختمان به داخل محوطه باغ، درب ورودی و خروجی محوطه به خیابان، چگونگی خطوط ارتباطی ساختمان و درب خروجی برحسب محور اصلی زمین تعیین گردد.
- تعیین خطوط ارتباطی وتقسیمات بمنظور ایجاد نکات مورد نظر ( زمین بازی کودکان، استخر، آبنما، خیابانهای اصلی و فرعی ، چگونگی ارتباط آنها تراس، پله ها، دیواره ها، گاراژ، آلاچیق و سایر قسمت های مورد ایجاب و نیاز برحسب اندازه و موقعین زمین ) ضروری ست.
پس از مشخص سازی نکات فوق الذکر نقشه حاصله روی کاغذ یا اتو کد با هر مقیاسی که بتواند گویا و کاربرد داشته باشد ترسیم میگردد.
موارد ضروری طرح فضای سبز منازل
- شناخت واحدها یا بخش هاس مستقل.
- تفکیک کاربرد و چگونگی ارتباط بین انها میباشد.
۱- محل درب ورودی : چگونگی و موقعیت انتخاب محل درب ورودی (در فضای محوطه) به نحوی چشمگیری موثر است. اگر محل درب ورودی در قسمت نامناسبی از احداث فضای سبز باغ انتخاب شود. می تواند محوطه باغ را کوچک یا طویل و نامناسب جلوه دهد ، محل استقرار درب یا دربهای باغچه بستگی به شکل زمین و موقعیت ساختمان و خیابانهای و کوچه های مجاور زمین دارد. شکل زمین و موقعیت قرار گیری درب ورودی و خروجی شامل موارد زیرست.
- زمین هایی که طول زیاد دارد موضع و محل قرار گیری درب در وسط یا مقابل ساختمان بشرطب که توسط گیاهان پوششی و حفاظتی محصور گردد.
- توصیه می شود در زمین های که درب ورودی در ضلع کوچک تر واقع یا به عبارت دیگر در یک جبهه کم عرض قرار گرفته نباید متعدد باشد. لذا در اینگونه موارد بایستی حتی المقدور از درب ورودی بعنوان عبور ماشین و عابر پیاده استفاده کرد.
- در مورد انتخاب درب ورودی آن است که فاصله درب بایستی حداقل یک مترو نیم، درحالی که طول دیوار زیاد باشد. تا دو متر از دیوار مجاور منظور گردد ، تا بتوان در یک یا دو طرف درب ورودی در طول درختکاری و گل کاری نمود.
طراحی پارکینگ و آبنما
۲- پارکینگ: در طراحی پارکنیگ باید طوری باشد. که محوطه سبز ساختمان تحت شعاع قرار نگیرد و جلوی دید آن گرفته نشود بهتر ست که درب مخصوص عابر ساختمان داشته باشد که عابر از کنار محوطه سبز عبور کرده فضای دلنشینی داشته باشد.
۳- آبنما و استخر که در طراحی فضای سبز آبنما باعث طراوت محیط و شادابی آن می شود.
۴- ملزومات که شامل لوله کشی و کابل کشی که نباید جلوی دید باشد، پله های در آرایش پله ها معمولادر وسط ساختمان می باشد که ورورد خروج آسانتر باشد. زمین بازی بچه ها بر حسب وسعت و امکانات طرح متغیر می باشد.
۵- طرح خطوط گل کاری
علاوه بر طرح های ساختمانی که خود گاهی زیبایی مصنوعی در باغ پدید می آورد. ایجاد زیبایی طبیعی با خطوط گل کاری و چمن کاری در سطوح مختلف باغ نیز ضروری است بطورکلی با توجه به امکانات موجود ، طرحی خطوط یا لکه های گلکاری به اشکال متنوع باهمآهنگی در بین هر واحد انجام میگردد رعایت تنوع و تنظیم محل کاشت گلها، درختان، درختچه ها و چگونگی انتخاب آنها از نظر رنگ، فصل، ارتفاع و… در خلق زیبایی تاثیر بسزایی دارد.
۶- دیواره ها در مورد خصوصیات دیواره ها و انواع گیاهان که در تزیین گیاهان مخصوص حصار است مطالب بسیاری است که در زیبایی باغ یا محوطه سهم بسزایی دارد. گیاهانی ماننده شمشاد نعنایی تا درختان بلند مانند افرا ریال تبریزی چنار گیاهان پا کوتاه مانند کاتاپیا ، ابریشم ، ارغوان و دوتسیا و… در هر حال برحسب موقعیت و نوع گیاه می توان آنها را به اشکال مختلف پرورش و ترتیب داد.
گیاهان پوششی مانند چمن
در طراحی و ایجاد فضای سبز در باغ ، چمن نقش مهمی را ایفا می کند و همانند ایجاد زمینه مناسب در یک تابلوی نقاشی است که با انواع درختچه ها ی زینتی یا حاشیه های گل بطور الوان خلق می شود. لاکن خلق این زمینه سبز خود مشکلات و مسائلی را بهمراه دارد که رعایت و حراست رشد و نمو آن ضروری میباشد. زیبایی و لطافت هر پارک یا باغچه ای در شرایط مناطق خشک هنگامی کامل خواهد شد که سبزی مطبوع زمینه اصلی آن باشد و شاید گیاه دیگری نتوان یافت که جایگزینی برای چمن گردد.
در مورد نقش چمن و اثرات آن در محیط زیست ، آب وهوایی شهر و منطقه بحث هایی بسیاری در جریان است. ولی اجمالاَ بایستی متذکر گردید وجود گیاه چمن مانند تمامی گیاهان سبز در میزان اکسیژن محیط اطراف خود موثر و برخی معتقدند که نوعی تعادل را ایجاد می کند ضمنا در تمیزی هوا و کاهش گرد و غبار محیط بنحو چشمگیری موثر میباشد.
امتیازاتی که یک چمن خوب باید داشته باشد
- شادابی، سرسبزی، خرمی و ظرافت برگها.
- دوام وعمر طولانی آن.
- سازگاری با شرایط و کیفیت آب و خاک محل و شهر.
- قابلیت پاخوری و استفامت خوب.
- چهار فصلی بذر چمن انتخابی.
- ساقه کوتاه با قدرت پنجه زایی زیاد.
- قدرت تحمل کوتاهی در دفعات مختلف و رویش مجدد خود یکی از صفحات اختصاصی چمن میباشد. زیرا تمامی گیاهان خانواده گرامینه واجد این چنین ویژگی نمیباشد.
خاک مناسب برای چمن کاری
۱- خاک: بستر اصلی زیست گیاهان خاک است و گیاه چمن فارغ از آن نیست بنابراین خواص کیفی و کمی خاک دررشد و نمو آن نقش اساسی دارد . به عبارت دیگر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک عامل مهمی در رشد و نمو گیاه چمن محسوب میشود.
در صورتی که خاک چمن به هر دلیلی متراکم باشد، رشد ونمو آن بتدریج کند و متوقف میگردد. رطوبت خاک خود مسئله دیگری است که بایستی به آن توجه شود، زیرا میزان نفوذ پذیری خاک و آبی که در سطح آن جاری میشود بستگی زیادی به تراکم خاک چمن کاری دارد. ولی چمنهای مختلف در مقابل تراکم خاک مقاومت بیشتری نشان میدهند. معمولاَ در زمینهایی که عمق خاک زراعتی کم مبیاشد میتوان با اضافه سازی انواع خاکهای مناسب، خاک را اصلاح و آماده کاشت چمن نمود.
موارد آماده سازی زمین برای کاشت چمن
عمق خاک یکی از عومل موثر و اساسی میباشد. زیرا ریشه های چمن میتواند تا عمق بیشتر از یک متر در خاک پیشروی نماید . لذا خاک کم عمق زیستگاه مناسبی برای رشد چمن نمی باشد.
- خاک های خیلی سبک و خیلی سنگین برای کشت چمن مناسب نمیباشد.
- مناسبترین خاک برای کشت چمن خاکهای رسی شنی میباشد.
- برای اصلاح خاکهای اسیدی میتوان مقداری آهک بکار برد.
- زمین کاشت چمن بایستی نرم ، فشرده و سطح آن کاملاَ مسطح و هموار باشد.
عملیات تهیه بستر کاشت چمن
- خاکبرداری.
- خاکریزی.
- تمیزی زمین از بقایای گیاهی.
- اضافه سازی موادی مانند کود مایع مخصوص چمن کاری است.
- مهمترین عمق خاک برای چمن ۳۰ الی ۴۰ سانتیمتر ست.
- مهمترین نکته در تهیه زمین چمن عملیات تهیه زمین و شخم ست.
- در سطوح بزرگ عملیات تهیه زمین در پاییز انجام میشود و همراه شان مقدار ۲۰ تن در هکتار کود دامی با خاک مخلوط میگردد.
- زمین چمن پس از آن که کاملاَ تسطیح و تراز بندی شد بایستی خوب کوبیده شود ، زیرا ریشه های چمن در چنین شرایطی بهتر رشد نموده و به راحتی پنجه می زنند. برای کوبش زمین بهتر است از غلطک های کوچک و سبک سنگی و آهنی استفاده شود.
- پس از رویش عملیات و جین و آبیاری بدون اسکال انجام می گردد.
- در سطوح کوچک و محدود میتوان از وسایل ساده و ابتدایی از قبیل تخته های صاف که در روی آن به اندازه پا ، گیره ای نصب و به پا بسته میشود استفاده کرد
غلطک زمین دو موقع یکی قبل از کشت بذر و دیگری پس از کشت انجام میگیرد ولی بهترین موقع غلطک قبل از کشت می باشد. - عملیات غلطک زنی برای سومین بار یعنی هنگامی که اولین کوتاهی چمن انجام گرفت برای آن که ریشه ها بخوبی در زمین جای گیر شوند.
- در برخی مواقع قبل از کاشت عمل غلطک زنی چندین بار تکرار و هر بار بوسیله شنکش ، سنگ و کلوخه ها جمع آوری و سپس غلطک زده شود تا کاملا خاک چمن نرم و آماده کاشت گردد.
کاشت بذر
پس از آماده سازی زمین و وجود شرایط محیطی مناسب از نظر کاشت عملی بذر پاشی انجام میگیرد. معمولاَ بذر پاشی در پاییز و اوایل بهار به طریقه دست پاش یا بوسیله بذر افشانهای مخصوص انجام میگیرد. در بذر پاشی چمن با دست بایستی عملیات بگونه ای انجام گیرد که مقدار بذر به میزان معین و یکنواخت به زمین پاشیده شود و بطور کلی در واحد سطح به یک میزان معین پخش گردد.
در صورتیکه بذر پاشی بطور نامنظم و غلط انجام گیرد پس از سبزی مشاهده خواهد شد که در یک نقطه بذر خیلی تنک و کم پشت و در نقطه دیگر بصورت توده ای و پرپشت سبز و منظره عمومی بسیار زننده و ناهنجاز میباشد در این صورت ناچارا بایستی بذر کاری تجدید گردد یااصطلاحاَ عمل لکه گیرید انجام شود .
چه کنیم که چمنی یکنواخت و یک دست داشته باشیم
• معمولا چمن کاران یا باغبانان خبره برای آنکه بذر چمن بطور یکنواخت در زمین پخش شود و همچنین جلوگیری از پیش آمد های حاصله از عدم آشنایی کاشت ، بذر چمن را برحسب وزن به دو قسمت تقسیم کرده و در دو جهت نوار طولی و عرضی زمین بذر پاشی را انجام میدهند.
• بطور کلی مقدار بذر برحسب شرایط اقلیمی و نوع بذر چمن متفاوت میباشد چنانچه قوه نامیه بذر کم یا ناخالصی زیاد باشد ، میزان مصرف بذر در واحد سطح افزایش مییابد . معمولا بذر چمن ریز مقدار ۱۵ الی ۲۰ گرم در متر مربع (بذر چمن افریقایی).
• انواع بذر درشت ۳۰ الی ۵۰ گرم (انواع بذر چمن هلندی، یا رندی نطنزی) در مترمربع استفاده میشود.
• اگر کشت در پاییز یا اواسط اسفند انجام گیرد. مقدار بذر افزایش یافته و برای انواع دانه ریز ۲۰ گرم وانواع دانه درشت تا ۵۰ گرم در متر مربع توصیه میشود.بدیهی ازت مقادیر فوق الذکر منحصراَ مربوط به کشت از نقطه نظر تزیینی فضای سبز میباشد.
جدول نام چمن ها و مقدار مصرف در مترمربع
| نام چمن | مقدار در واحد سطح ( متر مربع ) |
| برموداگراس | ۸ الی ۱۰ گرم |
| پوآ | ۱۰ الی ۱۵ گرم |
| فستوکا | ۲۰ الی ۴۰ گرم |
| انواع لولیوم | ۴۰ الی ۵۰ گرم |
اقدامات لازم پس از پاش بذر چمن
بذر را توسط مواد آلی یا پهن اسبی پوسیده پهن مخلوط یا خاک اره یا خاک اره مستور و بطوری عمل پوششی انجام گیرد که بذر نمایان نباشند معمولاَ پهن خشک و پوسیده کهنه را با کمی خاک مخلوط نموده و توسط غربالی که دارای منافذ ریزاست روی بذرها غربال می نمایند.
مقدار پوششی که لازمست روی بذرها را بپوشاند برحسب ریزی و درشتی بذر متفاوت و معمولاَ این ارتفاع در حدود نیم تا یک سانتی مترست.
در صورتی که ضخات کود غربال در روی بذر زیاد باشد. بذر قادر به جوانه زایی نبوده وطبیعتاَ از بین میرود.
نکته جالب و قابل توجه ، زمان کاشت چمن میباشد در این مورد درجه حررات محیط نقش مهم واساسی را دارد.
بهترین موقع کاشت چمن اول پاییزست. زیرا در این زمان حررات خاک به اندازه ای است که رویش بذر اثر نامناسب نداشته و تا زمستان گیاه رشد طبیعی خود را می یابد( به گونه ای که سرمای زمستان نتواند به آن آسیب برساند.
