بیماری انگومک و گموز مرکبات
انگومک مرکبات یا پوسیدگی فیتوفتورایی طوقه و ریشه مرکبات انتشار جهانی دارد. بیماری مرکبات همیشه سبز در مناطق مرکبات کاری ایران در استانهای مازندران، فارس، کرمان، هرمزگان، کهکلیویه و بویر احمد وخوزستان گزارش شدست. علائم بیماری انگومک اغلب ترشح صمغ از نواحی طوقه تا ارتفاع ۰.۵ متری تنه از سطح خاک میباشد. چنانچه پایه درختان مرکبات در برابر بیماری مرکبات همیشه سبز مقاوم باشند. علائم بیماری روی قسمت پیوندی درخت از پایه به بالا بروز میکند.
لایه زاینده و بافتهای پوست داخلی قسمتهای عفونی زخمی و برنگ متمایل به قهوه ای میشود. با پیشرفت عفونت، در این قسمت شکافهای کوچکی ایجاد و انگوم زیادی از شکافها خارج میشود. سرانجام منجر به انهدام پوست میشود.
در نواحی مرطوب و پرباران، صمغ در اثر بارندگی شسته و سپس پوسیدگی قهوه ای در طوقه و ریشه بوجود میآید. زخمهای ایجادی بواسطه بیماری مرکبات همیشه سبز در قسمت تنه مرکبات به سمت طوقه و ریشه توسعه میابد. همچنین سبب پوسیدگی در آن قسمتها میشود. درختان که دچار پوسیدگی ناشی از بیماری مرکبات همیشه سبز شدند.
سرخشکیدگی سرشاخه در آنها، اتقاق میافتد. چنانچه گسترش لکه متوقف شود. منطقه آلوده تنه با بافت احاطه و بتدریج التیام میبابد. به سرعت دور بن تنه نهالها در خزانه و درختان جوان را فرا میگیرد. در ضمن باعث انهدام آنها شود.
روش مقابله با بیماری درختان میوه همیشه سبز
- جهت مقابله با بیماری مرکبات همیشه سبز از پایه مقاوم به بیماری انگومک مرکبات بهره برد.
- همچنین محل پیوند نهالها را حداقل ۳۵-۲۰ سانتیمتر بالاتر از خاک در نظر گرفت.
- قارچکشهای سیستمیک متالاکسیل و آلیت روی این بیماری موثر و باعث کنترل بیماری میشود.
شانکر باکتریهای مرکبات
مبدا اصلی بیماری مرکبات همیشه سبز کشورهای آسیایی جنوبی شرقی است. با توجه به رعایت اصول بهداشت در مزارع و رعایت مقررات قرنطینه ای شیوع بیماری مرکبات همیشه سبز در جهان رو به افزایش است. در ایران بیماری شانکر باکتریایی مرکبات در سال ۱۳۶۸ درمنطقه کهنوج کرمان روی لیمو آی گزارش گردید.
باکتری عامل بیماری اندامهای جوان نظیر برگها، شاخه و میوه را مورد حمله قرار میدهد. علائم ابتدا بصورت نقاط سوزنی شکل نکروزه و برجسته در سطح بافت ظاهر و بتدریج بزرگ میشود. فرم آسیایی شانکر مرکبات دامنه انتشار وسیعی دارد. همچنین خسارات شدیدی را به مرکبات وارد میکند.
بیماری مذکور به برگها میوه و سرشاخه حمله و لکه زخم مانند برجسته ای روی آنها بوجود میاورد. لکه شانکر باکتریایی کوچک هستند. اندازه این لکه برقم درخت و سن اندام آلوده بستگی دارد. از ویژگی لکه شانکر باکتریای این است که حاشیه زرد رنگی پیرامون آنها بوجود دارد. این هاله بتدریج که سن اندامها افزایش میابد و محو میشود.
عامل بیماری تیپ آسیایی
عامل بیماری تیپ آسیایی شانکر باکتریایی مرکبات Xonthonomas azonopohis pv.citri است. این باکتری در بافتهای عفونی لکه های برگ و میوه و شاخه و بعضی از علفهای هرز زمستان گذارنی میکنند.
بهترین درجه حرارت جهت رشد باکتری عامل بیماری درحدود ۳۲-۲۸ درجه سانتگراد میباشد. عامل بیماری در حاشیه زخم ها ایجاد و روی برگ، میوه و سرشاخه تا زمان ریزش آنها زنده میماند. در حالیکه در خاک صرفاً چند روز میتواند زنده بماند. انتشار عامل بیماری از طریق باران ، باد، حشرات، ابزار آلوده باغبانی و انسان صورت میگیرد.
درختان جوان در مقایسه با درختان مسن به این بیماری از حساسیت بیشتری برخوردار هستند. رعایت اصول بهداشتی در باغ، استفاده از ارقام مقاوم به بیماری، ایجاد بادشکن در مناطق بادخیز و همچنین بریدن شاخه مبتلا به بیماری از مهمترین روشهای مقابله با بیماری مرکبات همیشه سبز محسوب میشود.
درختان مبتلا به بیماری ۶-۴ مرتبه با مخلوط بوردو یا دیگر قارچ کشهای مسی سمپاشی میشوند. سمپاشی مرحله اول در زمان تورم جوانه یعنی قبل از باز شدن گلها و سمپاشی میشوند. سمپاشی مرحله اول در زمان تورم جوانه یعنی قبل از باز شدن گلها و سمپاشی دوم بعد از ریزش گلبرگها و سمپاشی بعدی به فاصله هر ۱۵ روز یکبار اتفاق می افتد.
آنتراکنوز لیمو آب (لیمو عمانی)
آنتراکنوز به گروهی از بیماری ها اطلاق میشود که در برگ، میوه و سرشاخه باعث ایجاد لکه زخم مانند و بافت مرده میشود. بیماری مرکبات همیشه سبز در اغلب کشورهای جهان شیوع دارد. در مناطق پروباران خسارت آن بالا گزارش شدست. بیماری آنتراکنوز لیمو آب به گلها، برگهای جوان، سرشاخه و میوه حمله میکند. همچنین در صورت شدت آلودگی، قسمت سر شاخه خشک خواهد شد. چنانچه عامل بیماری به میوه جوان حمله کند. باعث ریزش میوه، در حالیکه اگر دیرتر به میوه حمله نماید. لکه زخم مانند چوب پنبه ای روی میوه ظاهر میشود.
متاسفانه چرخه آنتراکنوز لیمو آب دقیقاً مورد مطالعه قرار نمیگیرد. اما تصور میرود قارچ با کنیدی موجود در آسروولهای تشکیل و در برگها و سرشاخه زمستان گذرانی کند. برگها و میوه جوان با قطر کمتر از ۲ سانتیمتر بیشتر مورد حمله بیماری مرکبات همیشه سبز قرار میگیرند. قارچ collectorichum gleosporides عامل بیماری آنتراکنوز مرکبات است.
از مهمترین راه مقابله با این بیماری به شخم زنی باغ در پاییز، کود دهی باغ به میزان نیاز، آبیاری به موقع، هرس شاخه خشکیده و انهدام آنها اشاره کرد. همچنین سمپاشی با محلول قارچ کش فربام، کاپتافول و کلروتالونیل در فصل پاییز یا اواخر زمستان پس از هرس در کنترل بیماری موثر باشد.
نماند ریشه مرکبات
نماند ریشه مرکبات بتدریج باعث زوال درختان میشود. برگهای درختان مبتلا به نماتد زرد، میوه آنها کوچک و شاخ و برگ آنها کاهش یافته و بصورت کم پشت در می آید. خسارت نماتد در مرکبات بدین گونه ماده و لاروهای نر و ماده به طور پارازیت خارجی روی یاخته پوسته ای تغذیه مینمایند.
ماده جوان از ناحیه سر تا گردن در پوست فرو رفته و سر آنها داخل حفره که در یک یاخته گیاهی ساخته به اطراف حرکت میکند. در گیاهان مقاوم پس از نفوذ لاروها، به یاخته پوسته ای وزیر پوسته یاخته پارانشیم پوست خراب و نکروزه و یک لایه پریدرم زخمی در پارانشیم تشکیل و نفوذ نماتد را متوقف میکند.
نماتد ماده بالغ، غیر مهاجم و گلابی شکل هستند و معمولاً بصورت گروه کم جمعیت در سطح ریشه رسته مرکبات در زیر پوشش بقایای توده تخم مستقر در ماده ژلاتینی یافت میشوند. نماتد مرکبات قادرند مدت چند سال به شکل تخم یا لارو سن ۲ در خاک زنده باقی بمانند. در ضمن نماتد ماده قادرست حدود ۱۰۰-۷۵ تخم بگذارد. در شرایط آزمایشگاهی تخمها بعد از گذشت ۲۴ -۱۲ روز از تخم خارج خواهند شد.
جهت مقابله با نماتد ریشه مرکبات باید محلی را برای احداث باغ در نظر گرفت که عاری از هر گونه آلودگی باشد. استفاده از نهالهای سالم، بدون آلودگی در ارقام مقاوم به نماتد از شیوه مقابله با این آفت تلقی می گردد. استفاده از نماتد کش آلدیکاری، فناومیفوس، اکسامید در کاهش جمعیت نماتد نقش موثری دارد.
بیماری پوسیدگی گل آذین خرما
بیماری پوسیدگی گل آذین خرما جزو مهمترین بیماریهای نخلستانهای کشورهای اطراف خیلج فارس از جمله ایران محسوب می گردد. اولین علائم آلودگی در هنگام ظهور اسپات یعنی اواخر زمستان یا اوایل بهار بصورت لکه قهوه ای کمرنگ میبینیم. بیماری ابتدا از قسمت انتهایی غلاف شروع و سپس به قسمت دیگر غلاف گسترش مییابد. قسمت آلوده داخلی اسپات برنگ زرد همراه با لکه قهوه رنگ بروی آن میباشد. این علائم حتی در زمانیکه اسپات جوان در لابه لای دمبرگ، مخفی است، قابل مشاهدست.
در مراحل پیشرفته بیماری گلها کاملا گندیده و سیاه و روی غلاف اسپات، لکه سیاه بزرگ با حاشیه صورتی ظاهر می گردد. چنانچه شدت بیماری در مراحل اولیه بسیار زیاد باشد، اسپات بسته و کاملاً خشک میگردد. اسپاتهای آلوده باقیمانده از فصل قبل قسمت قاعده برگ و الیاف آلوده و همچنین نیزه گرده افشانی آلوده از منابع مهم در انتشار بیماری محسوب میشوند.
کنیدی قارچ عامل بیماری از نوع آرتروسپور و از نظر شکل و اندازه متغیر میباشند. رعایت اصول به زراعی و بهداشتی در نخلستان از جمله حذف اسپاتهای آلوده سال قبل، هرس برگهای پیر، ضدعفونی نیزه گرده افشان، رعایت فاصله کاشت بین نحلها، کنترل علفهای هرز و شخم کف نخلستان در کنترل و کاهش بیماری نقش موثری دارد.
لکه برگی گرافیولای درخت خرما
بیماری کله برگی گرافیولای خرما تقریباً در سراسر نقاط خرماخیز جهان شیوع دارد. بیماری مرکبات همیشه سبز در در کشورمان از بندرعباس، میناب و بلوچستان گزارش شدست. زگیل سیاه درخت خرما یا لکه گرافیولایی خرما در شرایط اقلیمی مرطوب خسارت زیادی بهمراه دارد بیماری مرکبات همیشه سبز در پنجاب پاکستان، مصر و مناطق ساحلی مرطوب شمال افریقا شدیدترست.
ظهور زگیلهای سیاه کوچک استوانه شکل در سطح برگ از مهمترین علائم بارز بیماری مرکبات همیشه سبز میباشد. جوشهای بیماری در ابتدا زیر ایبدرمی و بتدریج براثر تکامل اندامهای زادآوری بیمارگر، در دو سطح برگ برجستگی برنگ سیاه ظاهر میگردد.
در مراحل انتهایی، اپیدرم برگ در محل جوشها پاره و اسپورهای آغازین قارچ در محل جوشها نمایان میشوند. برگهایی که شدت آلودگی در آنها بالا است. زودتر از موعد زرد و خزان میکنند. از مهمترین روشهای مبارزه با بیماری مرکبات همیشه سبز به هرس برگهای آلوده و سوزاندن آنها اشاره نمود. سمپاشی با مخلوط بوردو یا کوپر اوایت طی ۴-۳ مرحله و با فاصله ۱۵ روز یکبار جهت کنترل بیماری توصیه میگردد.
خشکیدگی خوشه خرما
این عارضه برای اولین بار در سال ۱۳۶۸ از منطقه قلعه گنج شهرستان کنهوج روی درخت خرمای مضافتی گزراش شد. میزان خسارت این بیماری در سالهای اخیر بویژه در منطقه جیرفت، بم، کهنوج، کنکاب در استان هرمزگان و… چشمگیر میباشد. عارضه در مرحله تبدیل خارک به رطب ظاهر میگردد.
پژمردگی ناگهانی میوه طی ۳-۲ روز و در ادامه خشکیدن خوشه طی ۲-۱ هفته از مهمترین علائم عارضه بیماری مرکبات همیشه سبز محسوب میگردد. در برخی از ارقام مضافتی نوارهای قهوه رنگی در سطح بالا و یا زیر محور اصلی خوش میبینیم. فاکتور دمای بالا ورطوبت نسبی پایین نقش مهم در بروز و تشدید این عارضه ایفا میکنند.
از علائم دیگر بیماری مرکبات همیشه سبز خشکیدگی خوشه خرما به سوختگی و سیاه شدن خوشکهای خوشه اشاره نمود. اقدامات تلفیقی شامل آبیاری نخلستانهاس آلوده با دور ۷-۴ روز یکبار برحسب شرایط منطقه و بافت خاک به ویژه در طول دوره بحرانی ایجاد عارضه، پوشش خوشه با سبد حصیری در ابتدای مرحله خارک حذف یک سوم نوک خوشه در مرحله گرده افشانی، تنظیم نسبت برگ به خوشه (۱۰-۸ برگ بر ۱ خوشه) میانه کاری با محصولاتی نظیر یونجه، شبدر سور گوم، محلول پاشی با کود سولفات پتاسیم خالص به نسبت پنج در هزار و احداث بادشکن در حاشیه باغهای جدید الاحداث در میزان کاهش خسارت عارضه و همچنین پایین آوری خسارت به زیر آستانه اقتصادی بسیار موثرست.
آفت زنجرک خرما
زنجرک خرما از آفات مهم خرما در ایران است. زنجرک ماده بالدار و پوره آن بوسیله خرطوم خود شیره برگها ومواد سبزینه گیاه را مکیده و فضولات شیرین و چسپناکی بنام عسلک برجای میگذارند. بر اثر حمله این آفت تمام اعضای فوقانی درخت چسبناک میگردند به همین دلیل در جنوب کشور به آن عسلک خرما می گویند.
از مهمترین نکات در کنترل زنجرک خرما رعایت فواصل کاشت حداقل ۸ در ۸ متر، آبیاری در حد مناسب باشد. حفظ بهداشت نخلستان در اولویت است. حفظ و حمایت از انواع دشمنان طبیعی موجود در نخلستانها نظیر کفشدوزکهای شیر شته و عنکبوتها. مبارزه شیمیایی در زمان مناسب که در آن زمان بطور متوسط ۱۰-۲ پوره روی یک برگچه وجود دارد.
سمپاشی نوبت اول ۱۰-۷ روز پس از گرده افشانی درخت خرما و سمپاشی مرحله دوم بعد از برداشت محصول خرما با سمومی مانند دیازینونبه نسبت ۲-۵/۱ در هزار و رلدان به غلظت ۲ درهزار توصیه میگردد. نصب کارتهای چسبی زرد رنگ در تاج درخت بهمنظور جلب توجه و انهدام پوره و حشرات.
کرم میوه خوار خرما
حشرات بالغ پروانه شکل برنگ خاکستری مایل به سفید با پولک نقره رنگ است. در سطح بدن نقطه کوچک قهوه رنگ دارد. شاخکها نخ مانند و عرض بدن بالهای باز ۱۳-۱۱ و طول آن ۸-۶ میلیمتر میباشد. لارو آفت برنگ سفید مایل به زرد، کمی صاف و براق بطول ۱۲-۱۱ میلیمتر است. شفیره بیضی شکل و دو سر آن کشیده، برنگ زرد و به طول ۱۵ میلیمترست.
خسارت توسط لارو با تغذیه از میوه جوان و نارس شروع و با قطع ارتباط هسته با بخش گوشتی، میوه چروکیده و قهوه رنگ متمایل به قرمز در آمده و بر روی زمین میریزد بیشترین میزان خسارت در زمانی که میوه در مراحل رشدی کمیری و خارک باشند.
مهمترین نکات قابل اجرا در کنترل آفات کرم میوه خوار
پوشانیدن خوشه ها بعد از گرده افشانی با کاغذهای مخصوص ، پارچهو یا الیاف خرما و گشایش آن پس از ۴۵-۳۰ روز باعث ممانعت از تخم ریزی حشره بالغ روی خوشه و میوه خرما می شود. جمع اوری و انهدام میوه آلوده و هرس دمبرگ و حذف الیاف اطراف تنه بمیزان قابل توجهی در کاهش آلودگی موثر واقع میگردد.
بهترین زمان سمپاشی علیه کرم میوه خوار خرما نوبت اول ۱۰-۷ روز بعد از گرده افشانی و نوبت دوم ۵-۴ هفته پس از اولین سمپاشی صورت میگیرد. سموم نظیر دیازینون به نسبت دو درهزار و اکتیلیک به نسبت دو درهزار در کنترل بیماری مرکبات همیشه سبز موثر میباشد.
سرخرطومی حنایی خرما
این آفت جزو حشرات بسیار خطرناک نخل خرما و قرنطینه ای برای کشور محسوب میگردد. محدوده انتشار آن در حال حاضر منطقه سراوان در سیستان وبلوچستان است. رنگ حشره قرمز متمایل به قهوه ای تیره با طول تقریبی بدن به میزان ۳۵-۲۵ میلی متر میباشد. خسارت اصلی آفت مربوط به مرحله لاروی است. لاروها با تغذیه خود کوتلهای بطرف داخل تنه در جهات مختلف ایجاد نموده و از بافت نرم و آبدار مغز درختان خرمام تغذیه میکنند.
تغذیه لارو از بافتهای زنده داخلی تنه و دمبرگها باعث تو خالی شدن تنه و مرگ درخت میگردد. از مهمترین علائم تشخیص وجود آفت در درختان به موارد زیر اشاره نمود. ترشح صمغ چسبنده قهوه ای متمایل به قرمز از تونل لاروی، تولید خاک اره در کانالها تغذیه و مدخل کانالها ، وجود شکافهای خروجی حشرات کامل و مرگ درخت و جوانه مرکزی از جمله علائم مهم تشخیص محسوب میشوند.
از مهمترین روشهای مبارزه با بیماری درختان میوه همیشه سبز
- ردیابی آفت و جلوگیری از ورد پاجوش از مناطق آلوده به مناطق غیر آلوده.
- هرس برگ، تنه و پاجوش در فصل زمستان.
- آبیاری و تغذیه مناسب درختان.
- رعایت اصول زراعی.
- ضدعفونی نهالها بوسیله قرص فسفید آلومینیوم.
- جلب توجه حشرات و انهدام حشرات کامل با طمعه غذایی.
- استفاده از فرمول تجمعی که بوسیله حشرات نر تولید می شود.
- ضدعفونی و پانسمان محل زخم درختان.
- رعایت اصول بهداشت در نخلستان.
- جمع آوری و حذف کلیه بقایای گیاهی موجود در نخلستان.
مشاهده ویدیو کامل در اینستاگرام باغبانی هورس.