خاصیت دارویی زیره سیاه چیست؟
خاصیت زیره سیاه میوه خشک رسیده ی گیاه از خانواده چتریان استکه ۵/۲ درصد ( حجم -وزن) اسانس دارد. نام زیره سیاه به لاتین :Carum carvil و به فارسی زیره سیاه، زیره عربی: کرویا، کمون ارمنی. همچنین انگلیسی : Caraway Fruit Caraway seed. Alcaravia Carum Carwey.
موارد استفاده زیره سیاه کرمانی
زیره سیاه دارای اثرات ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضد میکروب و قابض است. همچنین در درمان اختلالات گوارشی به ویژه در قولنج نفخی کودکان و همچنین التهابهای دستگاه تنفسی کاربرد دارد. مصرف عمده ی خاصیت زیره سیاه کرمانی بعنوان عطر و طعم دهنده در صنایع غذایی میباشد.
عوارض جانبی زیره
مصرف مداوم وبی رویه آن موجب پیدایش نارحتی در بدن میشود و برای کلیه و کبد مضر است. موارد استفاده در پزشکی گذشته: طبیعت آن گرم است در طب گذشته برای زیره سیاه کرمانی خواص ضد نفخ ، قابض، هضم کننده ی غذا و اشتهاآور قایل بودند.
آثار فارماکولوژیک زیره
تاثیرات ضد نفخ و ضد اسپاسم زیره سیاه کرمانی، بعلت وجود مواد خاص موجود در اسانس به ویژه کارون مواد موجود درمیوه بدلیل دارا بودن خاصیت لیپوفیلیک توسط حل شدندر غشا سیتوپلاسمی و تداخل در ساختمان پروتئینی آنزیم ، سبب از بین بردن میکروارگانیسم میشود و از طرفی در فسفریلاسیون اکسیداتیو شرکت نمود.
میتوانند در زنجیره ی تنفسی انتقال الکترون اختلال بوجود آورند. به علاوه میتوانند در فعالیت سوکسینات دهیدروژناز و واکنش وابسته به nadh وقفه ایجاد کنند. همچنین مکانیسم ضد اسپاسم و ضد التهاب آن بدلیل مهار بیوسنتز پروستاگلاندین و یا جلوگیری از انتقال کلسیم باشد.
گیاه شناسی زیره سیاه
زیره سیاه کرمانی گیاهی از خانواده چتریان باغده کروی منظم، ارتفاع ساقه ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر، راست، شیاردار، از میان با شاخه دیهیمی، برگهای قاعده بادم برگ بلند، محیطی سه گوش پهن، سه تایی، قطعه اولی با دمبرگچه بلند، قطعه انتهایی سرنیزه ای، نوکدار، گوه ای، برگهای ساقه با غلافی کوتاه، دوبار شانه بخش، قطعه انتهایی راست، نخث شکل، به طول تا ۲۰ میلیمتر، برگهای فوقانی به قطعات کم و نخی شکل تغییر یابد. چتر بزرگ، به قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر، شعاعها نازک ۲۰ -۱۰ عدد، غالباً گسترده در حالت گلدار ۱۰- ۳۰ میلیمتر در حالت میوه دار ۲۵ -۵۰ میلیمتر، برگه وجود ندارد.
یا ½ عدد، کوتاه خطی چترکها با ۲۰ -۳۰ گل، دمگلها نازک، نامساوی، درحالت گلدار بطول ۲-۳ میلیمتر، میوه دار ۵-۱۲ میلیمتر، گلها همگی بارور. برگکها ۶-۱۰ عدد، سر نیزه ای – گوه ای، نوکدار، کاسه گل بدون دندانه، گلبرگها بطول حدود ۱ میلیمتر، هم اندازه، تخم مرغی پهن تا نیمه تقریباً برید.
با انتهای برگشته. میوه ها بطول حدود ۴-۵ یا ۶ میلیمتر،خطی، از دم میوه نازک غالباً خیلی کوتاهتر، پریکارپهای رسیده وبا یک خامه از هم جدا شونده، در برش عرضی پنج گوشه، پره نخی شکل چشمگیر. کانالهای هدایت شیرابه بین کانالهای پره منفرد. دانه ها در سمت شکمی کمی تو گرد، با یک خامه تخت- پشته ای، خامه ها نازک، خمیده، هم عرض با یک خامه.
مراحل کاشت زیره سیاه
کاشت زیره سیاه کرمانی به دو صورت کشت بذر و کشت کورم ( غده) انجام میگیرد کشت بذر زیره سیاه به تمیار سرما نیاز دارد. مطالعات نشان میدهد بذور پس از قرار گرفتن در دمای ۵-۳ درجه سانتگراد وبمدت ۹۰ روز، بتدریج شروع به جوانه زنی میکنند. مطالعه تاریخ کاشت نشان داد کشت اواخر پاییز و اوایل زمستان منجر به تولید درصد بیشتری از بذور خواهد شد. همچنین تحقیقات نشان میدهد ۶۰ کیلوگرم بذر در هکتار جهت کشت غیر مستقیم در خزانه برای دسترسی به غده نیاز دارد. جهت اقتصادی بودن مزرعه زیره سیاه از کشت غده استفاده شود. کشت غده در سال اول تولید میوه خواهد کرد.
سبزی زیره در اسفند ماه
بذر در نیمه اول اسفند سبز و رشد گیاه در سال اول محدود به تولید لپه و محور زیر لپه بوده واز خرداد ماه به بعد تدریجاً خشک میشود. در سال دوم رشد مجدداً شروع و فقط منجر به تقویت ریشه غده و افزایش وزن غده میشود. از سال سوم به بعد گیاه وارد فاز زایشی و اندام گل دهنده تولید میکند.طبق تحقیقات انجام و از رویشگاه زیره سیاه استان کرمان مشخص گردید.
بافت خاک میتواند یکی از عوامل تعیین شرایط خاک برای رویش زیره سیاه کرمانی باشد. زیرا بافت خاک کلیه رویشگاه تقریباً لومی بوده و اختلاف معنی داری نیز باهم ندارند. میزان ph نیزبعنوان یک فاکتور شیمیایی خاک میتواند یکی از عوامل تعیین کننده ورویشگاه باشد. در رویشگاههای مورد بررسی PH بین ۸/۷ تا ۸ بوده که متمایل به قلیایی و در یک دامنه کوتاهی متغیرست.
میزان فسفر نیز از عوامل تقریباً ثابت رویشگاهها میباشد. که میزان آن نسبت به خاکهای زراعی مقداری کمتر که البته میتواند گویای این موضوع باشد که این گیاه نیاز به فسفر زیادی ندارد.
با افزایش عرض جغرافیایی رویشگاه، میزان ترکیب اصلی گیاه یعنی tepinene افزایش که این مطلب در آزمایشات دیگر نیز تایید گردیدست. از نظر ترکیبات اسانس بیشترین ترکیب مربوط به tepinene بوده که معمولاً بعنوان هفتمین ترکیب در طول مدت زمان تفکیک اسانس ها جدا میگردد.
مرحله داشت زیره سیاه
بارندگی رویشگاه زیره سیاه کرمانی حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیمتر گزارش میدهد. بنابراین باید در کشت قاریاب ۳ تا ۵ مرحله مزرعه آبیاری نمود. کنترل علف هرز مشکل عمده زراعت زیره سیاه کرمانی میباشد. نتایج تحقیقی از علف کش سونالان وترفلان بصورت انتخابی در زراعت زیره سیاه کرمانی استفاده کرد. اما جهت ارگانیک وجین علفهای هرز توسط کارگر ماهر انجام گیرد.
مرحله برداشت زیره سیاه کرمانی
برداشت محصول در مزرعه معمولاً با داس و توسط کارگر انجام میگردد. اما برداشت در رویشگاه طبیعی استان کرمان از نیمه خرداد ماه تا اوایل تیر ماه و با دست انجام میگردد. متاسفانه بهر برداران محل زیره سیاه کرمانی، معمولا، قبل از رسیدگی بذر با توجه به اینکه زیره سیاه کرمانی در طی جند روز به رسیدگی کامل میرسد و ریزش دارد. اقدام به برداشت محصول کرده که این امر باعث کاهش کیفیت محصول میشود.
مصارف دارویی زیره سیاه کرمانی
بیشترین مصرف زیره سیاه کرمانی در تهیه نوعی پلوی محلی (زیره پلو) و همچنین تهیه انواعی از شیرینیجات کاربرد دارد. اما مصارف دارویی خاصیت زیره سیاه کرمانی عبارتند از اثرات ضد نفخ وکمک به هضم غذا، درمان سوء هاضمه، برطرف نمودن نفخ کودکان شیر خوار، افزایش شیر مادران شیرده ، همچنین مصرف طولانی مدت زیره کوهی و عرق آن بعنوان لاغر کننده توصیه میگردد.
برای مشاهده ویدیوهای بیشتر از گروه هورس کلیک نمایید.
