درک عملکرد و مکانیسم کمپوست شدن توسط کرمها
تصور این که هر روز به مقدار کافی و به اندازه نیمی از وزن بدن غذا میخورید. کرمهای قرمز حلقوی نیز همین کار را انجام میدهند. این ویژگی شان، آنها را به انتخاب عالی برای تولید وری کمپوست تبدیل کردست. چگونه زباله و ضایعات آشپزخانه را تبدیل به ورمی کمپوست کنیم؟
ورمی کمپوست (vermicompost) نوعی روش کمپوست سازی که برخی ازگونه ای خاص کرم مواد آلی را مصرف نموده و به ترکیبات مفید و قابل استفاده برای گیاه تبدیل میکنند. این کرمها کمپوست سازی در شرایط مختلف مانند ظرف در بسته که ضایعات آشپزخانه را در آن میریزید تا حجم زیادی از کودهای حیوانی مربوط به مزارع رشد میکنند.
در این مقاله از گروه معماری فضای سبز هورس (Horas) در مورد استفاده از کرم خاکی در جعبه کوچک و در شرایط منزل و ضایعات آشپزخانه بحث میشود. در صورتیکه شما فضای کافی برای تبدیل ضایعات در اختیار ندارید میخواهید ضایعات را تبدیل به کود کنید. این روش برای کمپوست سازی عال و بسیار مناسب خواهد بود. حتی اگر شما باغچه هم داشته باشید. با استفاده از کرمهای کمپوست سازی قادر خواهید بود ضایعات غذایی را در پشته کمپوست قابل تبدیل و بازیافت نمی باشند را با استفاده از کرمهای کمپوست ساز تبدیل نمایید.
شما هر گونه اطلاعاتی در مورد شروع کار ورمی کمپوست شامل توصیف گونه کرم مورد استفاده و دستورالعمل گام به گام برای ساخت جعبه مخصوص نگهداری آنها را فرا خواهید گرفت. توضیح میدهم چگونه کرم را تغذیه کنید. شرایط کرم را در وضعیت سالمی نگه داشته باشید. همچنین نکات مربوط به مشکلات مربوط به کرم نیز ارائه خواهد شد.
توضیح مختصری در مورد ورمی کمپوست
مجرای گوارشی یک کرم در تمام طول بدن آن امتداد دارد. غذا از این مسیر گوارشی عبور کرده و از بدن کرم دفع میشود. این مدفوع به ذرات خاکدانه ای سیاه یا پورد قهوه شباهت دارد. در جعبه ورمی کمپوست شما، این مدفوع به همراه کمی غذای کمتر تجزیه و بستر نگهداری کرم، ورمی کمپوست را میسازد. این نوع از کمپوست شباهت بسیار زیادی را با کمپوست معمول دیگر دارا میباشد.
زمانی که ورمی کمپوست به خاک اضافه میشود. موجب بهبود هوادهی خاک، قابلیت نگهداری آب، خلل و فرج خاک و فعایت میکروبی در خاک میشود. همچنین ورمی کمپوست مانع از شیوع بیماریهای گیاهی میشود و رشد گیاه را نیز افزایش میدهد.
نکته مهمی که در مورد ورمی کمپوست بایستی اشاره شود. در این که کرم به تنهایی کار کمپوست سازی را انجام نمی دهد. همان نوع از میکروارگانیسم که در کمپوست معمول نقش تجزیه را برعهده دارند در ورمی کمپوست نیز حضور دارند و اینجا هم کار تجزیه مواد آلی را انجام میدهند. کرمها علاوه بر خوردن غذا در داخل بستر، این میکروارگانیسمها را نیز مصرف میکنند و در نتیجه در انتهای مرحله از تعداد آنها کاسته خواهد شد.
سیستم ورمی کمپوست فرایندی که در دمای میانه انجام میشود. کرمها و میکرو ارگانیسم کمک کننده آنها، دمایی در حدود ۱۰ -۳۲ درجه سلسیوس را تولید میکنند. تولید ورمی کمپوست بصورت پشته بزرگ امکان پذیر نیست. زیرا بدلیل ماهیت عایق بودن کمپوست، گرمای تولیدی از کمپوست خارج نخواهد شد و تغییر فاز میکرویبی از متوسط دوست به گرما دوستها صورت خواهد گرفت. سطوح افقی به عمق ۲۰-۳۰ سانتیمتر، بهترین ابعاد برای تولید ورمی کمپوست میباشد.
جوانب مثبت و منفی ورمی کمپوستها
ورمی کمپوست دارای جوانب مثبت بسیار در مقایسه با جوانب منفی آن است. در صورتیکه کرمها را دوست ندارید و علاقمند به آنها نیستید، این کار به شما توصیه نمی شود. همچنین در صورتیکه جعبه ورمی کمپوست بدرستی مدیریت نشوند. مگس سرگه را به سمت خود جلب کنند. اما مزایا آن بسیار بیشتر بوده شامل موارد زیر میباشد.
- به فضای بسیار کمی نیاز دارد.
- ساکنین آپارتمان نیز میتوانند ضایعات غذایی را به ورمی کمپوست تبدیل کنند.
- این کار مقدار دور ریز مواد آلی دور ریختنی را کاهش میدهد.
- موجب بهبود چشمگیری در کیفیت خاک میشود.
- یک روش بسیار عالی در آموزش کودکان در مورد تبدیل و چرخه حیات میباشد.
- به کار و قدرت بسیار کمی نیاز دارد.
- مقدار مصرف آب و برق را بسیار کاهش میدهد.
- بوی کمتری تولید و حشرات کمتری را بخود جلب میکند
بازیگر اصلی صحنه را در تولید ورمی کمپوست پیدا کنید
هزاران گونه از کرمها وجود دارد. اما تنها چند گونه وجود دارند که میتوانند در تولید ورمی کمپوست مورد استفاده قرار گیرند. کرمها را از فروشگاه طمعه فروشی نخرید یا در لابه لایه خاک باغچه دنبال کرم نگردید. این کرمها توانایی چندانی در تولید ورمی کمپوست نخواهند داشت.
آیا کمپوست جایگزینی مناسب برای خاک محسوب میشود؟ برای پاسخ به این سوال به لینک قبل بروید.
گونه کرم، ورمی کمپوست ساز
معمول ترین و رایج ترین گونه کرم فروختنی برای تولید ورمی کمپوست در اروپا و ایالات متحده کرم قرمز Eisenia fetida میباشد. نام دیگر این کرم خاکی، کرم دامی یا کرم قرمز میباشد. نوعی دیگر از کرم که کمتر در دسترس Eisenia andreii میباشد. برخی به این کرم، کرم پلنگی میگویند در انگلیس کرمهای کمپوست ساز برخی مواقع بصورت مخلوط با گونه دیگر به فروش میرسند. دربحث بیشتر منظور ما کرم قرمز میباشد بیشتر در دسترس است.
در طبیعت کرمهای قرمز در محیط مرطوب و پر از مواد غذایی مانند کودهای حیوانی یا بقایای
گیاهی در حال فساد رسد کرده و تکثیر بالایی دارند. این کرمها در داخل خاک یا بقایای گیاهی در حال تجزیه نقب نمی زنند و کانال ایجاد نمیکنند و ترجیح میدهند تا در نزدیکی سطح باقی مانده و به فعالیت ادامه دهند. بدلیل توانایی بالای این کرمها در استفاده از مواد آلی موجود در خاک و ترجیح آنها در فعالیت در اعماق کم خاک، بایستی کار ساختن ورمی کمپوست را بصورت لایه با ضخامت کرم انجام داد.
تهیه کرمهای کمپوست سازی
کرمها را از فروشگاه تهیه کنید که روی بستر آنها ورچسب گونه و جنس کرم زده شده باشد. ( مانند Eisenia fetida) تا نام معمولی آنکه از جایی تا جایی دیگر بسیار متغیر است. شما تصمیم ندارید با کرمی به خانه بروید که کار کمپوست سازی را انجام نداده یا از نوع گونه با قابلیت بالا نیست.
از دوستان و همکاران بخواهید که آیا فردی بوده که قبلا جعبه ورمی کمپوست داشته باشد. کرمهای قرمز خوشحال معمولا در محیط مطلوب تکثیر پیدا میکنند. بیشتر ورمی کمپوست سازان موفق از کم کردن جمعیت کرمهای خود خوشحال میشوند زیرا جمعیت بیش از حد بالا موجب ایجاد مشکلاتی برای آنها میشود. در امریکا و کانادا کرمها بر اساس پوند بفروش میرسند و در انگلیس بر اساس کیلوگرم فروخته میشوند. یک پوند حدود هزار کرم را شامل میشود.
تهیه بستر
کرمهای وحشی کمپوست بصورت طبیعی در لایه بالایی خاک و بقایای برگی زندگی میکنند. این کرمها علاقهی برای رفتن به اعماق زمین ندارند. در سیستم تولید ورمی کمپوست به روش خانگی تا عمق بستر را کم در نظر بگیرید و سطح بستر را زیاد کنید و بستر را همیشه مرطوب نگه دارید.
کرمهای شما به چه مقدار فضایی نیاز دارند؟
مقدار اندازه جعبه ورمی کمپوست شما ( واینکه چه تعداد کرم درآن بگذارید) به مقدار ضایعات آشپزخانه شما بستگر دارد. لیست مربوط به غذای کرمها را در همین گفتار مطالعه نموده و وزن مورد نیا مواد غذایی را محاسبه کنید وزن ضایعان آشپزخانه را به مدت یک هفه اندازه گیری و برآورد درستی از شروع فرایند کمپوست سازی داشته باشید.
این نکات به شما در بر آورد اندازه جعبه کمک میکند
- تولید ورمی کمپوست با عمق ۲۰ -۳۰ سانتیمتر بخوبی عمل میکند.
- برای هر نیم کیلوگرم ضایعات حدود ۳/۰ متر مربع فضا سطح بستر فراهم کنید. برای دونفر یک جعبه با ابعاد ۶۰ + ۲۰+ ۲۰ سانتی متر معمولا کافی است.
- کرمها در روز به اندازه نصف وزن خود به غذا نیاز دارند. نیم کیلو گرم کرم به ۲/۰ کیلوگرم غذا در هر روز نیازمند است. یک کیلو گرم به دو کیلوگرم غذا در هر روز که کرمها در روز غذایی بیشتر از این مقدار را نیز مصرف نمایند. بنابراین مواظب باشید که جمعیت کرمها را در جعبه خود به بیش از حد افزایش ندهید.
- در مراحل اول کار تولید ورمی کمپوست چند روز یا هفته طول بکشد تا سرعت رشد و تکثیر کرمها افزایش پیدا کند به همین دلیل مواظب باشد تا بیش از حد تغذیه نکنند. افزودن ضایعات بیشتر به جعبه آسان و اما در صورتیکه جمعیت کرمها بیش از حد شود، کنترل آنها کار دشواری خواهد شد وبوی ترشیدگی به همراه مگی سرگه آزار دهنده خواهد شد.
محل زندگی کرمها را فراهم کنید
تا جایی که شرایط هوادهی ، رطوبت و غذا برای کرمها مناسب و کافی باشد، کرمها مشکلی در تغذیه از غذای خود و تبدیل مواد آلی نخواهند داشت. زیبایی خود جعبه نگهداری، به سلیقه شخص تولید کننده ورمی کمپوست برمیگردد.
در صورتیکه میخواهید بجای خرید جعبه برای کرمهای خود، آنرا خودتان بسازید. پیشنهاد میشود از جعبه پلاستیکی ساده و ارزان قیمت استفاده کنید. این نوع جعبه در اندازه و اشکال مختلفی در دسترس هستند.
ظرف دو لایه برای تولید ورمی کمپوست مناسب میباشد. در صورتیکه ترجیح میدهید از یک جعبه استفاده و از دستورالعمل زیر پیروی کنید.
مواد و تجهیزات لازم برای تولید جعبه دو تای کرم عبارتند از
- دو عدد پلاستیک نگهداری مواد به همراه دربشان، جعبه بایستی تیره و مات باشند زیرا کرمها قادر به تحمل نور نیستند.
- یک دستگاه دریل با سر مته ۳۵/۶ و ۵۷/۱ میلیمتر.
- دو عدد آجر تا جعبه در سطحی بالاتر از کف اتاق قرار بگیرند.
تغذیه شامل چه مواردی باشند؟
- سبزیجات پخته و خام.
- پودر قهوه و فیلترهای آن.
- تفاله چای و چای کیسه ای.
- نان کهنه وفرآورده غلات.
- پوسته تخم مرغ خرد شده.
- پوست و هسته میوه.
شرایط را برای محیط فعل فعالیت کرمهای خود مطلوب نگه داشته باشید
علاوه بر بستر و تغذیه، کرمها به دمای مناسب، رطوبت، اکسیژن و PH مناسب محیط نیز نیازمند هستند تا فعالیت و رشد خوبی داشته باشند اما به نور علاقه ای ندارند.
نور
کرمها چشم ندارند، اما بسیار به نور حساس هستند وتا جایی که بتوانند از نور فرار میکنند اگر آنها را به مدت یک ساعت در معرض نور روشن قرار دهید فلج و بی حس خواهند شد در نتیجه قادر به حرکت نبود بدن آنها خشک و خواهند مرد. جعبه را در اتاق تاریکی نگهداری و درب آن را گذاشته با پوششی مانند پارچه روی آنرا بپوشانید تا جلوی رسیدن نور به آنرا بگیرد.
دما
دمای مطلوب برای فعالیت کرمها ۱۳ -۲۵ درجه سلسیوس میباشد. کرمها در محدوده ۱۰ تا ۲۹ درجه سلسیوس نیز فعالیت میکنند اما قدرت فرآوری مواد آلی یا رشد و تکثیر آنها به اهمان سرعت قبل نخواهد بود.
رطوبت
حفظ رطوبت بستر بسیار مهمی است. مقدار رطوبت بستر بین ۶۰ تا ۶۵ درصد باسد بسته به مقدار غذایی که دراختیار کرمها قرار میدهند که بستر مرطوب باقی بماند. اما همیشه بایستی رطوبت را بصورت اسپری و مه پاشی در تمام سطح بستر ورمی کمپوست و بصورت دوره ای به آن اضافه نمود.
تهویه اتاق
کرمهای قرمز موجودات هوازی هستند وبه اکسیژن نیازمند میباشند. اجازه ندهید که بستر بیش از حد مرطوب شود یا بلافاصله غذای بیش از حد در اختیار کرمها قرار ندهید، زیرا موجب کاهش شدیدی در اکسیژن داخل جعبه خواهد شد. هر هفته یکبار با رافل کردن آرام بستر داخل جعبه ، آنرا هوادهی و اگر نسبت به کرمها حساس هستید دستکش پلاستیکی پوشیده و یا از قاشق پلاستیک استفاده کنید.
مقدار PH ورمی کمپوست
PH معیاری برای بیان اسیدیته یا قلیایی بودن محیط از مقیاس ۱تا ۱۴ میباشد. یک تا شش اسیدی است هشت تا ۱۴ قلیایی و هفت خنثی میباشد. کرمها در محدوده مختلف PH فعالیت دارند، اما در داخل بستر شما بهترین PH محدود ۸/۶ تا ۲/۷ خواهد بود.
آیا این توضیحات بدان معنی که بایستی PH را اندازه گیری کنید؟ خیر ، مگر اینکه خودتان بخواهید اینکار را انجام دهید. من هیچگاه PH بستر ورمی کمپوست را انداره نگرفته ام در صورتی این کار را انجام دهید که با مشکل مواجه شدید. روش شما نتواسته این مشکل را برطرف نماید استفاده از مواد غذایی زیر میتواند به شما در حفظ PH مطلوب یاری نماید.
- مقدار استفاده از پوست پرتقال را کم تا بستر ورمی کمپوست بیش از حد اسیدی نشود.
- پوسته تخم مرغ خرد شده اضافه تا اسیدیته بستر را کم کند. ( PH بستر را افزایش دهد.)
- مقدار استفاده از ترکیبات نتیروژن دار که سریعا تجزیه میشوند را کم کنید. مانند پودر قهوه ترکیبات نتیروژن ندار آمویناک آزاد کرده موجب افزایش PH خواهند شد.
اگر مایل به اندازه گیری PH ورمی کمپوست هستید. از ابزارهای مختلفی که در فروشگاه لوازم علوم یافت میشوند مانند نوارهای PH متر ، کاغذ تورنسل و دستگاه PH متر دیجیتال استفاده نمایید.
لینک آپارات بیژن صمغ آبادی مدیر عامل گروه معماری فضای سبز هورس را مشاهده نمایید.
